Generatieverbod of smaakjesverbod: COP11 zet in op minder tabaksgebruik

Tijdens COP11 werd een omvangrijk pakket aan nieuwe maatregelen gepresenteerd. Volgens Havermans gaat het om dertien zogeheten forward-looking measures, voorstellen die "net een stapje verder gaan dan de type maatregelen die tot nu toe zijn genomen". Ze legt uit dat landen niet verplicht zijn deze maatregelen uit te voeren.  "Het is een set aan maatregelen die door een expertroep het afgelopen jaar onderzocht en opgesteld zijn. Landen hebben de mogelijkheid om die maatregelen in te voeren", zegt Havermans.

Een van de meest opvallende onderdelen is het idee van een generatiegebonden verkoopverbod: jongeren die na een bepaald geboortejaar zijn geboren zouden geen tabaksproducten meer mogen kopen. Daarnaast worden ook strengere regels voor smaakstoffen in tabaksproducten genoemd. Die smaakjes maken producten aantrekkelijker voor jongeren; het verbieden ervan moet voorkomen dat nieuwe generaties beginnen met roken of vapen.

Waarom was Nederland aanwezig?

De conferentie is in de eerste plaats bedoeld voor beleidsmakers. Daarom waren vertegenwoordigers van het ministerie van Volksgezondheid aanwezig. Het RIVM sloot aan om hen inhoudelijk te ondersteunen. Havermans: "Wij waren daar vanuit het RIVM bij om de collega's van VWS te ondersteunen, maar vooral om informatie te brengen over het smakenverbod op vapes en e-sigaretten dat we in Nederland hebben."

Nederland heeft sinds enige tijd een verbod op smaakjes in e-sigaretten. Het RIVM onderzocht hoe dat verbod het best kon worden ingevoerd en of het effectief is geweest. Dat onderzoek presenteerden zij op COP11. "Dat is wel heel goed gegaan. We hebben veel aandacht gehad daarvoor." België meldde dat ook daar een verbod op smaakjes wordt ingevoerd. "Dat is voor Nederland heel gunstig", aldus Havermans. "We hebben gezien dat mensen die nog wel smaakjes blijven gebruiken, dat over de grens in onder andere België kopen."

Nederland loopt voorop

Op de vraag of Nederland vooroploopt in het terugdringen van tabaks- en e-sigaretgebruik antwoordt Havermans duidelijk: "Ja, zeker. Nederland is wel een van de landen die het meest vooraan staat daarin." Maar internationaal zijn de verschillen groot. De 183 deelnemende landen hebben elk hun eigen uitdagingen en prioriteiten. Sommige landen zijn economisch afhankelijk van tabaksverbouw, andere kampen met beperkte financiële middelen of heel andere problemen die urgenter zijn. 

De lobby van de tabaksindustrie

Volgens Havermans was de invloed van de tabaksindustrie indirect ook in Genève merkbaar. "We horen veel argumenten terug die we ook kennen uit de hoek van de tabaksindustrie", zegt ze. Een belangrijk voorbeeld is het harm reduction-argument: de claim dat nieuwe producten, zoals e-sigaretten en vapes, minder schadelijk zouden zijn dan traditioneel roken. De industrie gebruikt dat argument om de verkoop van die producten te verdedigen, maar Havermans plaatst daar vraagtekens bij: "Die producten zijn nog steeds heel erg schadelijk. Voor ons is dat niet per se wenselijk." Voor Havermans is helemaal niet meer roken het uitgangspunt: "Absoluut."