Chiptechnologie uit handen van China houden? 'Dan wordt je iPhone duurder'

ASML, die vier letters staan hoog op de agenda vandaag tijdens het bezoek van premier Rutte en minister Hoekstra aan het Witte Huis. Want de Amerikaanse president Biden probeert al twee jaar lang de export naar China van de exclusieve technologie van de Nederlandse chipmaker te beperken.

China wil voorop lopen

"Je wilt voor blijven, dus moet je die chiptechnologie uit handen houden van China", zegt hightech-expert Paul Verhagen. Het is, legt hij uit, de basis van een hele hoop andere technologische ontwikkelingen die eraan zitten te komen: kunstmatige intelligentie, kwantum computers en kernfusies. "Je zou dit graag in het Westen houden en als het even kan in Nederland."

China wil graag voorop lopen, vertelt Chinakenner Boudewijn Poldermans. "De ambitie van president Xi Jinping is China leidend maken in de wereld. Hij heeft tien sectoren gedefinieerd. ICT staat bovenaan." Jinping trekt flink de portemonnee. "Onlangs werd bekend dat hij 143 miljard dollar gaat investeren in de productie en ontwikkeling van chips." Het land weet hoe de chips gemaakt moeten worden, maar heeft nog niet de machines. "Dat is een kwestie van jaren."

5G komt uit China

Maar wat betekent dit voor de verhoudingen met China, Amerika en - heel lokaal - Veldhoven, waar ASML gevestigd is? Om met dat eerste te beginnen. Je kunt denken: ASML pompt voldoende in research en development en blijft China zodoende voor. "Dat is historisch gezien niet correct", waarschuwt Verhagen. Hij wijst op 5G, dat in China ontwikkeld is. En hij vertelt dat tussen China’s 1,5 miljard inwoners veel onderzoekers en onderzoekers in de dop zitten. Bovendien steekt de overheid veel in scholing. "Dus of je die voorsprong kunt behouden is zeer de vraag."

China zou de technologie zélf op kunnen zetten. Maar dat is, zegt Verhagen, ontzettend duur. Hij vertelt dat een Taiwanees bedrijf twee fabrieken in Arizona neerzet ter waarde van 40 miljard dollar. "Een privaat bedrijf doet even een investering in een ander land ter waarde van grofweg drie keer het Nederlandse defensiebudget."

iPhone van 2000 euro?

De chiptechnologie in het westen houden, verslechtert de relatie tussen China en de VS, schetst Verhoeven. "Je krijgt een koude oorlog-achtige dynamiek. Alle consumentenelectronica wordt duurder. Je iPhone kost nu ongeveer duizend euro, maar wat als die 1500 euro of zelfs 2000 euro wordt? Dus dat gaan we voelen."

Het kan natuurlijk ook zo zijn dat de Amerikanen de technologie voor eigen gewin gebruiken. Een risico waar we ons niet op moeten verkijken, zegt Verhagen. Toch moeten we ze volgens hem niet in de wielen rijden. "Als ze zeggen: jullie zijn zo vervelend aan het doen met ASML, we zetten onze eigen versie op, USML ofzo, dan ben je nog verder van huis."

200 expats per week

Naast het geopolitieke aspect speelt het onderwerp ook op lokaal niveau. Namelijk in Veldhoven, het dorp onder de rook van Eindhoven, waar een ASML-fabriek staat. Dit zorgt voor grote bedrijvigheid in de Brabantse regio. Zo komen er per week maar liefst tweehonderd expats bij. "Wij noemen het tegenwoordig kenniswerkers", aldus de Veldhovense burgemeester Marcel Delhez. "Deze mensen vestigen zich hier en blijven hier voor een langere tijd, wellicht altijd. Dit betekent iets voor de lokale infrastructuur, woningbouw, gezondheidszorg, onderwijs, noem maar op."

De burgemeester is enorm trots op de bedrijvigheid in zijn gemeente, maar wijst ook op de leefbaarheid. "Vanuit Den Haag worden nu investeringen gedaan om infrastructuur mogelijk te maken. Dat kost heel veel geld, maar er wordt hier ook veel verdiend. Dus het is meer dan terecht dat hier vanuit Den Haag aandacht voor is."