Seksueel geweld als oorlogswapen in Sudan: ‘Erger dan een geweer’

Oorlog

In Sudan woedt al twee en een half jaar een bloedige oorlog tussen het regeringsleger en de paramilitaire groep Rapid Support Forces. Die brak uit nadat de leiders van beide partijen samen een staatsgreep hadden gepleegd en het vervolgens niet eens werden over de verdeling van de macht. Ook andere gewapende groepen hebben zich in de strijd gemengd.

Door het geweld zijn nu zo’n 12 miljoen mensen op de vlucht geslagen. Op zoek naar een veilige plek komen veel vluchtelingen terecht in het oosten van het land. Daar is tekort aan alles: aan voedsel, drinkwater en medicijnen. En in het afgelopen jaar brak ook nog cholera uit.

'Het is veel ernstiger dan we ons in Nederland realiseren'

"Het is veel ernstiger dan we ons in Nederland realiseren", vertelt Garance Reus, directeur van hulporganisatie Plan International Nederland. Afgelopen week bracht ze een bezoek aan Oost-Sudan en sprak met mensen in vluchtelingenkampen en bij hulpprojecten. "Ik was in een stad waar 2 miljoen mensen worden opgevangen. Alles staat daar onder druk. Waterleidingen, riolering, en scholen zijn dicht omdat ze als opvangplek worden gebruikt."

Diepe indruk maakte de verhalen over seksueel geweld, wat in Sudan aan de orde van de dag is. "Er heerst een crisis die gaat over geweld tegen vrouwen. Zusjes die verkracht worden voor de ogen van hun ouders. Meisjes die moesten bevallen van het kind van hun verkrachter. Een vrouw van 45 die in het bijzijn van haar familie werd verkracht, door jongens die haar zoons hadden kunnen zijn. Het zijn intens heftige verhalen."

Ook uitbuiting en kinderarbeid komt in Sudan volop voor. "Als je door Sudan rijdt moet je langs allerlei checkpoints", gaat Reus verder. "Daar staan jochies van 14. Dat zijn gewoon kindsoldaten."

Seksueel geweld als oorlogswapen

Reus noemt het een diepe, diepe crisis, waarvoor vooral vrouwen meisjes betalen met hun lichaam. "'Het lijkt of seksueel geweld wordt ingezet als oorlogswapen', zei ik tegen een hulpverlener. Die beaamde dat, en zei 'dit wapen is nog erger dan een geweer.'"

Toch blijft het geweld onderbelicht, omdat veel vrouwen er niet over durven praten. "Er heerst een enorm stigma, waardoor vrouwen ermee rond blijven lopen", weet Reus. Plan International probeert daar iets aan te doen met zogenoemde 'koffiecorners' in de vluchtelingenkampen. Ze noemen het bewust geen hulppost om de drempel te verlagen.

"In zo’n koffiecorner gaan vrouwen langzaam maar zeker praten. Dan kunnen hulpverleners zorgen dat ze psychische of medische hulp krijgen", aldus Reus.

"Maar vergis je niet: het klinkt gezellig, maar zo’n koffiecorner is gewoon een tent. Het is er stoffig, heet, er is geen enkele vorm van privacy. Een opvangkamp is een door god verlaten plek."