'Angst dat corona tweede ebola is'

In Congo is een klein lichtpuntje: daar lijkt nu een einde te komen aan een serie uitbraken. Het is bijna 42 dagen geleden dat het laatste geval is geconstateerd – de kritieke grens om de uitbraak als 'over' te verklaren. In 2015 werd Sierra Leone al ebolavrij verklaard, maar door de ervaringen van toen, reageren ze met snelle maatregelen op het coronavirus.

Dagelijkse overlevingsstrijd

Sierra Leone stelde vrij vroeg een lockdown in en sloot het luchtruim en de grenzen toen corona zich in Europa verspreidde. De Kramer: "In landen waar ebola is geweest, zijn ze zo bang dat mensen nu al automatisch afstand nemen." Ondanks dat zijn nu toch de eerste coronagevallen geconstateerd.

Andere maatregelen die in Europa genomen worden, zoals zoveel mogelijk thuisblijven, zijn niet zomaar te nemen. "Mensen moeten een dagelijkse overlevingsstrijd voeren. Handelen, eten verkopen, dat is een heel groot gevaar."

Onzichtbare vijand

Ronald Kremer, van Artsen zonder Grenzen, herinnert zich het begin van de ebola-uitbraak in Sierra Leone goed. In het oosten stond het enige ebolacentrum in het land op dat moment, met een capaciteit van 40 bedden. Dat werd opgeschaald naar 80, vervolgens naar 100, maar dat was niet genoeg.

"Mensen vanuit het hele land werden met de ambulance vervoerd naar het centrum. Ik deed de deur open van de ambulance en 1 of 2 mensen waren onderweg al overleden."

De Kramer weet nog dat in Sierra Leone men in het begin dacht: we hebben de burgeroorlog gehad, wat kan ebola ons maken? Doordat zoveel mensen op een gruwelijke manier doodgingen, sloeg dat snel om. "Ze zeiden, tijdens de oorlog hoorden we de pistoolschoten nog, nu vechten we tegen een onzichtbare vijand."

Argwaan naar hulpverleners

Het werd Kremer destijds snel duidelijk dat gebedsgenezers, medicijnmannen en lokale apotheekjes een hele belangrijke rol spelen in Afrika. In West-Afrika is een vaccin en er zijn twee soorten medicatie, maar mensen moeten wel op tijd behandeld worden. "We zagen zoveel angst, dat mensen te laat of niet naar de centra kwamen."

De Kramer heeft soortgelijke ervaringen. "Mensen gaan eerst naar een medicijnman. Die zegt vaak, ga niet naar westerse ziekenhuizen, die brengen alleen ebola." Als ze vervolgens uit pure wanhoop alsnog naar een westers ziekenhuis gaan, is het te laat. "Daar maakten medicijnmannen gebruik van."

Geruchten in Congo, dat westerse hulpverleners ebola kwamen brengen, bemoeilijkte het werk van Artsen zonder Grenzen. Het ging zó ver dat zelfs een ebolacentrum werd aangevallen en in brand gestoken. De moeilijkheid zit volgens Kremer in het feit dat de bevolking niet alles begreep. "Je moet in gesprek gaan met mensen die een belangrijke rol spelen in de samenleving, dat is cruciaal."

Download de NPO Radio 1 app

Met onze app mis je niets. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1 app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.