De andere kant van de jacht op stropers: Nederlandse journalist onthult misstanden in Afrikaanse parken

Het was voor van Beemen niet makkelijk om het boek te schrijven: "Je zou denken dat het de good guys zijn, maar African Parks en ik hebben een hele tumultueuze relatie. Aan het eind van het maakproces zijn er dreigementen geweest, dat als donateurs hun steun zouden opzeggen, ik en mijn uitgever er verantwoordelijk voor zouden zijn en dat dat miljoenen zou kunnen kosten." De journalist vertelt dat hij tijdens zijn onderzoek ook (onder meer) gearresteerd is in Benin, dat hij 4 dagen heeft vastgezeten en beschuldigd is van spionage. "Het was een heftig onderzoek."

Prins Harry en Taylor Swift

African Parks is internationaal een gerenommeerde organisatie. De NGO ontvangt steun van onder andere de Postcodeloterij en de Europese Unie. Prins Harry maakt deel uit van het bestuur, en ook andere bekende personen, zoals Taylor Swift, zetten zich in om donateurs te werven.

De natuurbeschermingsorganisatie beheert in Afrika 22 wildparken in 12 landen en zet 'rangers' in om stropers buiten de parken te houden. Deze rangers krijgen een opleiding waarin wordt gesteld dat ze in oorlog zijn met de potentiële stropers: "Er zijn instructeurs - vaak met een militaire achtergrond - die de rangers vertellen: 'Jullie zijn in oorlog en dit is de vijand. De oorlog moet gewonnen worden.'" Dat leidt er volgens Van Beemen toe dat de rangers hardhandig te werk gaan.

Mishandeling door rangers

Tegelijkertijd zijn de stropers vredelievender dan je misschien zou denken, vertelt Van Beemen. De stropers jagen of vissen en hebben de bronnen uit het park nodig voor hun eigen levensonderhoud. Ook medicijnmannen die planten willen plukken worden gezien als stropers. Van Beemen: "Alles wat illegaal is wordt als stropen gezien." De journalist tekende meerdere verhalen op van mensen die zijn mishandeld of zelfs gemarteld door de rangers in de parken.

Van Beemen sprak met oud-ranger Foster Kalunga. In het boek vertelt Kalunga hoe hij en anderen 'stropers aan het praten kregen':

'Soms gebruiken we 'kampelwa'. Dan bind je iemand vast, handen en voeten aan elkaar vastgebonden, achter zijn rug, en je hangt hem op aan een stok tussen twee takken. En dan draai je hem rond terwijl je hem slaat. Lang duurt dat niet omdat het heel veel pijn doet. Als hij daar hangt zegt hij alles wat je wilt, ook dingen die hij niet weet.'

'Hij bekent feiten die hij niet heeft gepleegd?'

'Ja, ja.'

'Zijn er onschuldigen die stroperij bekennen door de klappen die ze krijgen?'

'Ja, dat gebeurt. Zoals u weet leven er ook mensen in Liuwa Plain, dus zij hebben het recht zich daar vrij te bewegen. Een ranger denkt: iis dat een stroper of doet hij iets anders? Om dat te weten, slaat hij ze, ook onschuldigen.'

'Heeft u dat zien gebeuren?'

'Ja.'

'Soms weten rangers dat iemand onschuldig is en slaan ze nog steeds?'

'Ja, ze zijn dan niet helemaal zeker. De ranger denkt: misschien is het een stroper.'

Van Beemen zegt het volgende over het fragment: "Vanuit mijn perspectief is het militaire cultuur, zo'n park wordt echt als een soort vesting bewaakt, met zwaarbewapende rangers die de buitenwereld als vijanden beschouwen. Het is een uiting van die cultuur."

'Meer dan incidenten'

De journalist heeft zowel daders als slachtoffers gesproken en vertelt dat collega-journalisten uit Duitsland en het Verenigd Koninkrijk ook op grove mishandelingen zijn gestuit. "Het lijkt veel meer te zijn dan incidenten", zegt Van Beemen.

Op 14 juni zendt NOS Met het Oog op Morgen uit vanuit de Rode Hoed in Amsterdam en wordt bekend of Van Beemen of een van de andere genomineerden de Brusseprijs heeft gewonnen.