'Schuldenindustrie' steeds problematischer: 'Zorgt voor veel andere ellende'

Het aantal huishoudens met geregistreerde problematische schulden neemt toe. Het afgelopen jaar naar 726 duizend, volgens CBS, en dat is een recordhoogte. Daarom zou de 'schuldenindustrie' gestopt moeten worden, maar wat is dat eigenlijk? "De schuldenindustrie staat eigenlijk voor iedereen die geld verdient rondom schulden", legt Heijkoop uit. Denk daarbij aan bijvoorbeeld de Belastingdienst, maar ook instanties waar je uitgesteld kunt betalen, zoals Klarna, en gokbedrijven.

Bestaansonzekerheid

"Schulden leiden tot stress, ellendige situaties thuis, spanningen." Naast de problematische schulden moet er ook gekeken worden naar mensen die "geen schulden hebben maar die ook niet willen maken", aldus Heijkoop. "Die leven ook in bestaansonzekerheid." Heijkoop noemt ouders die hun kinderen zonder ontbijt naar school sturen als voorbeeld. "En als je schulden wel wil aflossen, maar niet kan betalen, ga je jezelf andere dingen ontzeggen. Dan ga je misschien andere dingen niet betalen of bezuinigen op primaire levensbehoeftes en zorg mijden. Dat zorgt weer voor veel andere ellende."

Steeds meer huishoudens kunnen moeilijk rondkomen en onder jongeren is dat aantal in de afgelopen vijf jaar verdubbeld. "Dat zou ons enorme zorgen moeten baren", zegt Heijkoop. Waar gaat het dan mis? "We weten dat de kosten om schulden te innen zes, zeven keer zo hoog is als de daadwerkelijke schulden waar het om gaat. Het is een heel stelsel aan sectoren eromheen, die allemaal verdienen aan dat huishouden dat niet rond kan komen."

Achterkant dweilen

Hoewel het "beter" gaat, zijn er veel zaken die anders kunnen volgens Heijkoop. "Je zou meer naar de fundamenten van het stelsel moeten kijken en ergens keuzes moeten maken hoe je omgaat met schulden, niet alleen aan de achterkant dweilen." Daar schaart Tamara Madern zich achter: "Het zit heel erg in wet- en regelgeving. Er is heel veel opgetuigd om mensen te laten betalen en uit de schulden te halen, maar dat werkt gewoon niet zoals bedacht is."

Wisselwerking

"Het zijn wel operaties die heel erg geautomatiseerd zijn, daarin zit de menselijk maat soms te weinig", zegt Madern, lector schuldpreventie, over betalingsregelingen. "Het probleem is eigenlijk dat je als burger met schulden initiatief moet tonen, erachteraan moet gaan." Daarom pleit Madern voor vroegsignalering. "Uiteindelijk is de zorg daar ook bij gebaat. We zien dat de stress van die schulden maakt dat mensen veel minder goed voor zichzelf kunnen zorgen, minder in staat zijn om te bewegen. Het is echt een wisselwerking."

'Persoonsgerichte benadering'

"Als we er eerder bij zijn, zien we dat de gevolgen veel kleiner zijn, mensen veel meer zelf in staat zijn om dingen aan te pakken. Hoe eerder we in staat zijn om kennis te hebben van de schulden, gaat dat helpen", vervolgt Madern. "Een persoonsgerichte benadering werkt het beste en je merkt dat we daar steeds meer mee bereiken", vult Heijkoop aan.

Wat zou het volgende kabinet aan de schuldenindustrie kunnen doen? "Maak het makkelijker voor mensen om hulp te krijgen. En aan de andere kant moeilijker om schulden te krijgen", zegt Madern. "Aan de slag gaan met het reguleren van de terugvorderingen. Maak het voorspelbaarder, zodat mensen zich minder onzeker voelen over wat hen in financiële zin kan overkomen", denkt Heijkoop.