Helft bevolking is eenzaam: 'Je moet zelf eerste stappen zetten, maar dat hoeft niet alleen'

Van den Dobbelsteen is niet alleen opgeleid tot specialist, maar is ook ervaringsdeskundige. "Ik heb zelf een periode van diepe eenzaamheid doorgemaakt. Vanuit die ervaring ben ik me erin gaan verdiepen." Inmiddels adviseert ze uiteenlopende organisaties, van hogescholen tot kerkelijke instellingen, over hoe ze eenzaamheid kunnen signaleren en ermee om kunnen gaan.

'Een emotie'

Volgens haar is de kern van eenzaamheid simpel: het is een emotie die ontstaat als je langdurig onvoldoende sociale verbinding ervaart. En dat is iets anders dan gewoon weinig mensen om je heen hebben. "Je kunt in een kamer vol mensen staan en je tóch eenzaam voelen. Het gaat niet om contact, maar om verbinding van sociaal contact."

Appeltaart zonder appels

Eenzaamheid is niet alleen een emotie, het heeft ook lichamelijke gevolgen. "Als je negen maanden tot een jaar last hebt van eenzaamheid, verandert je hersenstructuur. Je raakt meer gestrest, achterdochtig, soms zelfs vijandig en hebt dan vaak ook geen zin meer om contact te zoeken. Dat maakt het extra ingewikkeld."

Van den Dobbelsteen vergelijkt het met het bakken van een appeltaart zonder appels. "Je kunt alle ingrediënten van 'sociaal contact' hebben, maar zonder echte verbinding blijft het leeg." Vaak wordt als oplossing geroepen dat je 'gewoon wat meer mensen moet opzoeken'. Maar zo simpel is het niet, legt Van den Dobbelsteen uit. "Het gaat niet om méér contacten, maar om de juiste contacten. Contacten waarbij je je gezien, gehoord en begrepen voelt." En dat is voor iedereen anders. De één heeft behoefte aan diepe gesprekken, de ander aan praktische steun of gezamenlijke activiteiten.

Verschil tussen 'alleen' en 'eenzaam'

Een veelvoorkomende misvatting is dat iemand die vaak alleen is automatisch eenzaam is. "Dat is zeker niet het geval", zegt Van den Dobbelsteen. "Alleen zijn is een situatie, eenzaamheid is een gevoel." Zo zijn er genoeg mensen met een klein netwerk die zich totaal niet eenzaam voelen en andersom ook.

Hardnekkige stigma's

Waarom stappen mensen dan niet sneller naar buiten met hun gevoel van eenzaamheid? "Omdat het nog steeds als iets zwaks of zieligs wordt gezien", zegt Van den Dobbelsteen. "En dat is zonde, want de enige manier om eenzaamheid te doorbreken, is door het te erkennen en erover te praten." Van den Dobbelsteen geeft aan dat de verandering bij iemand zelf moet beginnen. "Jij moet het erkennen, willen veranderen en durven handelen. Maar je hoeft het niet alleen te doen." Daarnaast geeft Van den Dobbelsteen aan dat het heus niet alleen maar ouderen zijn die kampen met eenzaamheid. "Het is iets van alle leeftijden."

Sociale mediadruk?

Sociale media krijgen vaak de schuld van toegenomen eenzaamheid, maar Van den Dobbelsteen nuanceert dit idee. "Als je al hebt geleerd om echte verbinding te maken in het dagelijks leven, kan sociale media juist een aanvulling zijn. Maar als het een vervanging wordt, kan het een 'tijdelijke verdoving' of een 'toevlucht zijn', zonder dat het echt helpt."

Advies

Voor mensen die zich in het onderwerp herkennen, adviseert Van den Dobbelsteen om hulp bij een eenzaamheidsexpert te zoeken. Of om eens te kijken op www.eenzaamheid.info voor de juiste informatie en adressen.