Muziek, roet en hoge hoed: schoorsteenvegers vieren hun verdwijnende vak

Japan, Canada, Frankrijk: de feestgangers komen uit de hele wereld. Nederlanders zijn er niet veel. "Helaas, maar er zijn maar weinig Nederlandse vegers", vertelt de 49-jarige Ramon Vittali uit Amsterdam. In NOS Met het Oog op Morgen vertelde hij over zijn vak.

Het bergdorp is niet toevallig gekozen. Eeuwenlang werkten vele bewoners als schoorsteenveger, gewild en ongewild. Zo kochten rijke families uit het nabijgelegen Milaan kinderen van arme gezinnen, die vanwege de kleine omvang eenvoudig in de schoorsteen pasten. De kindslaven overleefden het gevaarlijke werk vaak niet.

De magere mannetjes uit het bergdal gingen ook buiten Italië aan de slag met hun veger. Hordes spazzacamini trokken in de 19e eeuw naar Frankrijk, Duitsland en Nederland. Ook de roots van Vittali liggen in de regio, in het dorpje Druogno. De Amsterdammer is de zevende generatie die het ambacht in Nederland uitoefent.

Levensgevaarlijk

Vittali is dol op zijn beroep. "Het is heerlijk om zo vrij als een vogel op het dak te staan." De schoorsteenveger omschrijft hij als een vlotte babbelaar, die heel open, en een beetje een macho, is.

Lange tijd was het ambacht levensgevaarlijk. Vegers stikten in de pijpen of vielen tientallen meters naar beneden. Dat is tegenwoordig wel anders: veel werk wordt van onderaf gedaan. Daarmee is het werk een stuk veiliger, maar ook "minder macho" geworden, aldus Vittali.

In Nederland is schoorsteenvegen een vrij beroep, waardoor iedereen zich voor kan doen als specialist. Beunhazen bezorgen zijn beroepsgroep een slecht imago, vindt de Amsterdamse veger. In Scandinavische en Duitstalige landen daarentegen is het een beschermd beroep. "Dat zou hier ook goed zijn, maar het is wat laat."

Het werk loopt terug, merkt Vittali. Weinig Nederlandse huishoudens hebben nog een (werkende) schoorsteen. Het ambacht zal niet volledig uitsterven, maar met de komst van warmtepompen en zonnepanelen zijn de vegers steeds minder nodig. "Vroeger had ik twaalf man personeel, nu nog maar twee."

Voor Vittali is de schoorsteen "helaas" bijzaak geworden: 95 procent van zijn werkzaamheden bestaat uit het schoonhouden van ventilatiesystemen. Dat vindt hij een stuk minder romantisch. "Het is heel vies, met al die bakvetten en schimmels. Roet uit de schoorsteen is dan wel zwart, maar wel heel schoon."

Pensioen halen?

Zijn zoon van 20 wil graag de achtste veger in lijn worden, maar vader Ramon wil dat hij eerst zijn diploma als installateur behaalt. "Ik heb gezegd: jochie, haal eerst je papieren. Jij moet nog langer werken dan ik." Zelf haalt hij zijn pensioen wel met het vegen, maar voor zijn zoon zal dat niet haalbaar zijn, verwacht Vittali.

Op het Schoorsteenvegersfestival is er geen tijd voor gesomber. Het wordt vooral feest, volgens Vittali, die er voor de tiende keer bij is. Hij lacht: "De kans is zeker aanwezig dat ik weer heel erg dronken ga worden."