'De gruwelen van de dierenwereld beschrijft ze met onverhuld genoegen'

Sommige mensen hebben het van nature. Een vanzelfsprekend groot verlangen naar buiten, naar bossen en dieren, naar bomen, bergen en beekjes en naar alles wat daarin beweegt. Een innige verbinding met het andere leven om ons heen.

Laat ik het maar gewoon eerlijk zeggen: als kind had ik dat niet. Ik kwam buiten om te spelen, op straat. In het bos raapten we herfstbladeren en deden we verstoppertje – en dan was de natuur een fijn decor. Maar een natuurlijke band met bomen of beesten, nee. Als mijn ouders met mijn broers in de moestuin werkten, las ik een boek. En vooruit, als de zon scheen, wilde ik dat ook wel doen in de tuin.

Maar dat veranderde. Ik kreeg verkering met een cowboy met paarden, en die nam mij mee naar buiten. Ik ging te paard door bossen en velden – zonder zadel, in de warmte en kruidige geur van het gulle dier. Regen, wind, sneeuw, op de rug van de ijsander kon het mij niet meer schelen.

Binnen zitten werd steeds moeilijker. Ik kreeg spijt van mijn alfa-opleiding want van het leven, van de aarde, wist ik niks. Met een andere man ging ik lopen. Door bergen, door bossen, en langs mijn eigen boerensloot. Proberen meer te zien.

Nu ben ik opnieuw verliefd, op Annie Dillard. Met ogen als microscopen kan ze verschrikkelijk goed kijken, ze kan ook verschrikkelijk goed schrijven, en ze laat haar wilde, ongetemde geest associëren in heldere poëtische taal. In 1971 verscheen haar Pelgrim langs Tinker Creek. Een boek waarin ze verslag doet van een jaar aan de beek vlakbij haar huisje in het bos. Daarin staat de volgende scène:

"Hij was een heel kleine kikker met brede, doffe ogen. En precies op het moment dat ik naar hem keek, begon hij langzaam in te zakken en te verslappen. De geest verdween uit zijn ogen alsof die werd uitgeblazen. Zijn huid leegde en hing; zijn schedel leek in te storten en neer te dalen als een ingetrapte tent."

Wat klonk als een scène uit Harry Potter, was een kikkertje ten prooi aan de reuzenwants, een van de grootste insecten op aarde. Die verlamt zijn slachtoffer met een enzym dat de hele binnenkant van het dier verandert in vloeibare massa, dat de wants vervolgens opzuigt. Dillard ziet hoe het spookachtig omhulsel dat even daarvoor leven was, langzaam zonk naar de bodem.

Alleen al dit soort beschrijvingen zouden het boek de Pullitzerprijs waard maken – die het inderdaad ontving. Zo beschrijft Annie Dillard ook minutieus de paring van de bidsprinkhaan: die kan wel zes uur duren; terwijl het vrouwtje de kop van haar mannetje al heeft opgevreten, pompt zijn onderlijf plichtmatig door. Waarbij ze aantekent: "Vis moet zwemmen en vogels moeten vliegen; insecten moeten blijkbaar het ene gruwelijke ding na het andere." En die gruwelen van de dierenwereld beschrijft ze met onverhuld genoegen.

Maar Dillard doet veel meer. Haar observaties leiden tot overpeinzingen over de wreedheid en schoonheid van de natuur, en tot confronterende vragen over ons bestaan. Van haar alledaagse natuurwaarneming van het kleine leven in Tinker Creek maakt ze filosofische en spirituele reflecties.

Waren het vroeger boeken die me binnen hielden, nu voeren ze me naar buiten. Pelgrim langs Tinker Creek heeft me aangestoken, me een nieuwe plek onder de sterren gegeven, buiten, naast de sloot, in de blauwe regen waar een donzige hommel zijn slurfje in een kelk steekt. In deze bloeiende maand, de meest lustige van allemaal, koester ik mijn nieuwe liefde die Annie Dillard heet.