'Het probleem: er zitten te weinig mensen in ligstoelen'

De buurman wil de grove den kappen. Het is een mooie boom — of nou ja, dat is niet helemaal waar, eigenlijk is het best een lelijk ding, asymmetrisch en chaotisch, maar die twaalf meter hoge gestalte vormt een wereld op zich. Er nestelen eksters in en groenlingen, wantsen en kevers, en hij biedt ons de luxueuze schaduw die steeds schaarser wordt. Maar ja, de boom staat in de tuin van de buurman, dus als hij ‘m wil kappen om een salontafel van de stam te maken, houdt niemand hem tegen.

Vertellen hoeveel ik van de boom houd, heeft geen zin. Deze dagen lig ik in de tuin en kijk naar de kruin. Ik moet denken aan een gedicht van Herman de Coninck.

Als tiener was ik groot fan van die Vlaamse dichter — zo'n grote fan dat, toen we voor de leeslijst een dichtbundel moesten kiezen, ik ging voor zijn verzameld werk van 600 bladzijdes. Ja, ik was een totale nerd, beste luisteraar. Maar ik kan het elke tiener aanraden: alleen al voor inzet kreeg ik een tien, en daarnaast, misschien nog wel belangrijker, de gedichten zelf. Zo begint bijvoorbeeld 'Ligstoel':

Het is een soort niets dat ik zoek. Wat je overhoudt
als je uit de kom van je beide handen hebt willen drinken:
je beide handen. Geuren lanterfanteren door de tuin.
Ik heb een ligstoel onder me waarin ik zo laag als ik maar
In mezelf kan liggen, op mijn rug, het onderste wat ik heb, lig.

Luisteraar, dit is het probleem: er zitten te weinig mensen in ligstoelen. En er wordt te weinig geluisterd naar degenen die niets zoeken. Het gaat niet goed met de zachte krachten. Wie betaalt, bepaalt. Wie het hardst schreeuwt, krijgt alle aandacht, en aandacht is, in dit land, praktisch hetzelfde als gelijk. De kwetsbare mensen trekken aan het kortste eind, net als de kalme, tevreden mensen, die niet zoveel nodig hebben.

Wie in schoon water wil zwemmen of langs een weiland wil fietsen zonder Parkinson te krijgen, heeft het nakijken. Wie een rode lijn trekt, wordt genegeerd. Wie mensen die nergens heen kunnen helpt, is strafbaar. En intussen staat onze oud-premier op de NAVO-top te scanderen dat wij 'Munitie, munitie, munitie' nodig hebben. Al die miljarden die we nu aan wapens moeten uitgeven, kunnen we niet meer besteden aan onderwijs, zorg of sociale zekerheid, aan schoon drinkwater, openbaar vervoer of kunst.

Er zit een vreemd verschil in hoe we direct en indirect geweld beleven. Als iemand een ander vermoord, is dat een misdaad die streng bestraft moet worden. Maar wanneer een groepje mensen besluit om bomen om te hakken, om gif te spuiten, om afval te lozen, om methaan uit te stoten, of andere dingen te doen die op de lange termijn ontelbaar veel mensen ziek maken en onze hele leefomgeving verwoesten, dan vinden we dat niet crimineel. Dat is het risico van het vak, het gevolg van economisch handelen.

Ik denk dat er minder economisch gehandeld moet worden, en misschien zelfs minder gehandeld in het algemeen. Deden er maar meer mensen minder. Geen bomen kappen of airconditioning installeren, geen wapens verhandelen, geen zomergarderobes van plastic aanschaffen, geen wegwerpbarbecues met kiloknallers, geen uitlaatgassen, geen geschreeuw, maar gewoon in die ligstoel plaatsnemen, naar de zwaluwen kijken, naar de kruin van een hoge, onooglijke boom.

Terug naar Herman de Coninck:

Hoe is dit liggen? Zoals je cognac afmeet door het glas
horizontaal te leggen, zo is dit liggen, ik heb niet veel van mezelf
nodig om vol te zijn, wat ik nodig heb is vooral: weinig.

Er is te weinig weinig. De vergevingsgezindheid
van het niets waarin wij, als we eveneens
niets zouden zijn, zouden passen.

De lucht is zo blauw als vergeetachtigheid.
De lucht is zo blauw als blauwsel waarmee destijds
linnen werd gewassen om witter te zijn.

Ik wens u een zomer met heel veel weinig.