Oma bewaakte iconische capitulatievlag met haar leven: 'Niet aanraken!'

In de ochtend van 14 mei ontvingen de Rotterdamse bevelhebber Pieter Scharroo én burgemeester Pieter Oud een ultimatum van de Duitsers. Als Rotterdam zich niet binnen twee uur zou overgeven, zou de stad volledig worden vernietigd. Een onderhandelingsproces volgde, waarin Gerrit van Ommering de rol van witte vlagdrager op zich nam, een vlag die hij notabene zelf vlug in elkaar zette.

'Ongelooflijke plichtsgetrouwheid'

In allerijl heeft de sergeant-majoor een witte vlag van een beddenlaken gemaakt en vastgezet op een bezemsteel met een paar spijkers. "Hij had een ongelooflijke plichtsgetrouwheid", zegt zijn kleindochter Eveline in WNL In de Kantine. "Hij moet gedacht hebben dat het helemaal misging, gezien de snelheid waarmee hij de vlag heeft gemaakt en weer de jeep is ingesprongen. Als hij dit niet zou doen, wist hij dat de gevolgen niet te overzien waren."

Dat moment is vastgelegd op camera en een still uit het beeldmateriaal is een iconische afbeelding geworden. "Na de oorlog ging hij naar de bioscoop en zag hij opeens zichzelf voorbijkomen. Er was tot dan toe geen foto van dat moment. De beroemde afbeelding is een foto van een stukje film die hij zelf ontdekte", vertelt Eveline.

'Ze had niet veel woorden'

De oma van Eveline heeft de vlag decennialang in haar bezit gehad. "Toen ik een jaar of acht was ging ik op zondagsvisite", blikt ze terug. Na het overlijden van haar man, Gerrit, bewaarde zij de vlag met haar leven, door de oorlogstijd heen. "Ze wilde het niet weggeven, maar zelf beschermen, zodat het niet in handen zou vallen van de vijand."

Ondanks al die jaren is er maar één moment geweest waarop haar grootmoeder de vlag liet zien. "Ze verzamelde ons allemaal in de gang, vrij donker, en de deur van de meterkast ging open. Dat gebeurde allemaal in stilte, ze had er niet veel woorden bij. Ze zei ook: 'Niet aanraken!'. In mijn hele leven, ook nu de vlag zichtbaar is in het museum, heb ik hem nog nooit aangeraakt."

Vlag symboliseert breekpunt van de stad

Niet alleen voor de familie, ook voor Rotterdam is de capitulatievlag van grote historische waarde, zegt Rob Noordhoek, conservator van het Rotterdam Museum. "Ik beschouw deze bezemsteel, een stuk laken en zes spijkers als het absolute topstuk van de collectie. Het symboliseert het breekpunt in de geschiedenis van de stad. Het bombardement vaagde namelijk een groot deel van de historische binnenstad weg."

"De vlag staat symbool voor het moment dat men het noodlot wilde afwenden", vervolgt hij. "Hij wapperde met de vlag, maar desalniettemin werd de stad door een communicatiefout niet veel later alsnog gebombardeerd."

Redding van driejarig meisje

Drie jaar later vond er opnieuw een bombardement plaats, ditmaal een vergissing van de Amerikanen, waarbij zeker 453 mensen om het leven kwamen. Van Ommering was actief als brandweerman en zocht overdag naar overlevenden. Dat was zo'n traumatische gebeurtenis, dat hij er die nacht niet van kon slapen. Ondanks de spertijd ging hij op pad om overlevenden te zoeken, waarna hij uiteindelijk een driejarig meisje leven onder het puin vandaan haalde.

Van Ommering vond de daden die hij verrichtte helemaal niet eervol, weet Eveline. "Het was een hele bescheiden man en dat siert hem. Hij droeg het verhaal in stilte met zich mee." In 1970 overleed hij op 73-jarige leeftijd.

Ondanks dat hij niet spraakzaam was over zijn heldhaftige optredens, pleit Eveline voor een monument in Rotterdam. "Er is geen blijvende herinnering."