NOS-journalist gegijzeld door Rechtbank Rotterdam wegens bronbescherming

Bas beriep zich vandaag om principiële en juridische redenen op zijn journalistieke verschoningsrecht en gaf bij het verhoor geen inhoudelijke antwoorden. Dat recht is voor journalisten van belang om hun bronnen en zichzelf te beschermen. Met de gijzeling, een juridisch dwangmiddel, wil de rechter-commissaris Bas dwingen alsnog een verklaring af te leggen.

Vergismoord

De zaak gaat over de moord op ggz-directeur Rob Zweekhorst, die in 2014 werd doodgeschoten in zijn woonplaats Berkel en Rodenrijs. De schutter zag hem aan voor een vijand in de drugswereld. De zaak kwam bekend te staan als een vergismoord.

Verslaggever Bas kwam er begin dit jaar achter dat meerdere telefoongesprekken tussen een bron en hem door justitie waren afgeluisterd en dat de verslagen van sommige gesprekken door justitie aan het dossier zijn toegevoegd. Het afluisteren richtte zich op de bron. Zowel de bron als Bas is geen verdachte in deze zaak.

Naar aanleiding van de opgenomen gesprekken werd Bas op verzoek van de advocaat van de verdachte opgeroepen als getuige. Bas heeft bij de rechter-commissaris nadrukkelijk verklaard dat het geven van antwoorden op vragen kan leiden tot een gevaarlijke situatie voor zowel de bron als voor hem.

Aanval op de persvrijheid

De hoofdredactie van de NOS is buitengewoon geschokt door het besluit van de rechter-commissaris en spreekt van een aanval op de persvrijheid.

"We zijn ons er uiteraard van bewust dat het gaat om een ernstig feit en een ingrijpende strafzaak", zegt hoofdredacteur Marcel Gelauff. "Wat alleen vergeten wordt, is dat het uiterst onaannemelijk is dat een verklaring van Robert Bas de beoordeling van deze strafzaak zal beïnvloeden en dat vooral wordt vergeten dat de veiligheid van een journalist en zijn bron ernstig in het geding komt."

Nederland kent sinds oktober 2018 een wettelijk verschoningsrecht voor journalisten. De advocaten van de NOS en Robert Bas hebben bij de rechter-commissaris aangevoerd dat dit verschoningsrecht niet alleen de identiteit van de bron betreft maar alle informatie die hij uit hoofde van zijn werk als journalist heeft gekregen. Dat sluit aan bij jurisprudentie van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM).

Ook het toevoegen van de gesprekken aan het strafdossier door justitie noemt Gelauff ontstellend. "De rechter-commissaris heeft tot de gijzeling besloten, maar het Openbaar Ministerie heeft hier zeker een verantwoordelijkheid in", zegt Gelauff. Het OM heeft naar aanleiding van de afgeluisterde gesprekken nooit redenen gezien om Bas te verhoren.

Bas zegt dat de gijzeling geen wijziging zal brengen in zijn opstelling. De NOS staat vierkant achter deze beslissing. "Een verklaring van Bas zal geen belangrijk, belastend of ontlastend bewijsmateriaal worden", zegt Gelauff. "Het recht op bronbescherming is voor een journalist cruciaal om zijn functie als waakhond van de democratie te kunnen uitvoeren. Dit wordt door de rechter-commissaris onderschat. Niet voor niets is hier kortgeleden nog de wet voor aangescherpt."