Nederland is weer minder gelovig (behalve bij kanker of oorlog)

Nederland is een uitzondering

Terwijl de hele wereld religieuzer wordt, neemt in Nederland geïnstitutionaliseerde religie juist af, vertelt hoogleraar kerkgeschiedenis Paul van Geest (Universiteit Tilburg). "Wij zijn een beetje het Asterix en Obelix-dorpje van de wereld."

Volgens Van Geest wijzen rapporten uit dat 95 procent van de wereldbevolking gelooft dat er iets of iemand is, die buiten ruimte en tijd van invloed is. In Nederland dus niet. "Daarin zijn wij uitzonderlijk."

Religie hield de boel bij elkaar

Nederland is geen gelovig land meer, terwijl historisch gezien georganiseerde godsdienst "de boel bij elkaar hield", zegt historicus en presentator Hans Goedkoop. En dat heeft volgens hem ook een functie.

"Het valt me op dat met de Oekraïners die hier nu heenkomen, de kerk hen weet te plaatsen bij particulieren." De kerk heeft volgens Goedkoop van oudsher het idee van gemeenschap en samen kunnen ze die toevloed van mensen aan. "Losse individuen kunnen dat veel minder."

Kanker of oorlog

Volgens Goedkoop zijn mensen geneigd om bij tegenspoed weer in 'iets' te geloven of naar de kerk gaan. "Als we kanker krijgen, of er gebeurt iets naars waardoor we het gevoel van de beheersing van ons leven kwijtraken , dan worden we ineens ‘ietsistisch' of we gaan toch iets geloven."

Ook oorlog heeft dat effect, zag de historicus en presentator in dagboeken van zijn oudtantes uit de Tweede Wereldoorlog. Zijn familie was uitgestoken liberaal en niet-religieus, maar in de oorlog gingen zijn tantes toch weer naar de kerk. "Zij vonden daar iets gemeenschappelijks waardoor ze weer gingen geloven. Na de bevrijding viel dat ook weer weg."

Volgens Goedkoop worden mensen "georganiseerd religieus" als verder de organisatie in hun leven tekortschiet.

Vroeger God, nu Champions League

EO-presentator Tijs van den Brink maakt al tien jaar het programma Adieu God waarin hij praat met bekende Nederlanders over God en geloof. Veel mensen die van het geloof zijn afgestapt vertellen hem in een zwart gat te vallen. "Soms worden ze depressief, daar komen ze ook wel weer uit door op een andere manier zin te zoeken in het leven."

Van den Brink haalt een uitspraak aan van Freek de Jonge aan, die zei: "Vroeger hadden we God, daar kun je van alles over zeggen, maar nu hebben we alleen nog maar de Champions League dat we samen beleven." Volgens Van de Brink schets dit de leegte die we als gemeenschap hebben zonder geloof. "Het is best fijn om als gemeenschap samen iets te hebben. Dat is weggevallen en dat is best problematisch."