Braakliggend terrein: 'Dichter in de buurt van de wildernis ga je niet komen in Nederland'

Vandaag zal ik, zoals ieder jaar met Pasen, het huis doorlopen om alle chocolade-eitjes die m’n vriend verborgen heeft op te sporen. Het is een traditie die een paar van mijn favoriete activiteiten combineert: zoeken, verzamelen, en proberen te denken als een ander. Als ik mijn vriend was, waar zou ik dan een eitje verstoppen?

Op een vergelijkbare manier zag ik deze week mijn eerste blauwborst. Ik wist dat 'ie was gezien in het ruige deel ten noordoosten van de Haarrijnseplas, het braakliggende terrein waar drugsdealers, vogelaars en mensen die hun hond uitlaten zich verzamelen, maar ik wist natuurlijk niet waar 'ie precies zou zitten. Vogels vliegen rond. Op m'n wandeling hield ik m'n oren gespitst voor de kenmerkende roep, het trage op gang komen als een opwindvogeltje (piep - piepiep - piepiepiep), maar meer nog vroeg ik mezelf af: als ik een blauwborst was, waar zou ik dan gaan zitten?

Op een zangpost aan een hoge top natuurlijk, maar niet direct aan het pad, een beetje verscholen. Halverwege het struikgewas kroop ik door een kleine opening, klom een heuveltje op, en keek uit over de ruigte tussen plas en A2. Daar zat 'ie. Vanuit de verte een donker stipje, maar in de verrekijker onmiskenbaar felblauw en oranje. En terwijl ik hem bewonderde, dacht ik: hoe heb ik hem al die jaren kunnen missen? Ik zwem hier, de hele zomer lang, bewonder brasems bij de steiger en passeer aalscholvers op een armlengte afstand, maar dit vogeltje met z'n felle borst had ik nog nooit gezien.

Die ochtend zag ik niet alleen de blauwborst maar ook een cirkelende buizerd, tientallen tjiftjafs, groenlingen, ijsvogels en een heggenmus. Ik hoorde een fazant, een groene specht en cetti's zanger, en op het water dobberden smienten, kuif- en krooneenden. Een deel van de wandelroute was afgesloten; aan de zuidzijde staat een oeverzwaluwwand waar de vogels nu weer terugkeren. Slechts een kwartiertje fietsen vanaf de stad, en je loopt door een prachtig natuurgebied.

Vooralsnog.

Want in de komende jaren zullen op dit stuk land 700 woningen verrijzen, waaronder 30 zogeheten 'watervilla's': luxe huizen direct aan de plas, met hun fluisterbootjes aan de steiger. Wat nu een openbaar toegankelijk gebied is voor iedere stedeling, wordt straks de achtertuin van een stel rijke stinkerds.

Dat er bij de Haarrijnseplas gebouwd zou worden, was altijd al de bedoeling; het gebied dat nu is ontstaan, valt onder de regeling Tijdelijke Natuur. Nu is tijdelijke natuur altijd beter dan geen natuur, maar als ik me een beetje inlees, krijg ik wel het idee dat sommige partijen in deze win-winsituatie meer winnen dan andere. De websites van bouwverenigingen zijn helder over de voordelen: een ontwikkelaar die tijdelijke natuur de ruimte geeft, bespaart geld omdat hij geen natuur van zijn gebied hoeft te weren; hij strijkt direct een groen imago op; en krijgt de garantie vooraf dat, mochten er zich beschermde soorten in het gebied vestigen, hij die gewoon weer mag weghalen.

Weghalen. Wat dat precies betekent, wordt aan de verbeelding overgelaten.

Braakliggend terrein is misschien wel het mooiste terrein dat er is. Dichter in de buurt van de wildernis ga je niet komen, in Nederland. Je hoeft het niet te beheren of te 'rewilden', het is al wild, en het gaat z’n eigen gang.

Misschien is het naïef, misschien gewoon idealistisch, maar ik vraag me af: kan tijdelijke natuur ook voortdurende natuur worden?

Nee, zegt de bureaucraat, want de plannen voor de woonwijk liggen er al. Dat is waar. Maar ja, voordat die plannen er lagen, zou het een industrieterrein worden. Mensen kunnen van gedachten veranderen. Beleid kan bijgesteld worden. Regelingen kunnen aangepast worden. Er gebeurt elke dag wel iets wat niet gepland was. Slechtvalken broeden op het Rijksmuseum, muggen zoemen rond in januari, wasberen ontsnappen uit de dierentuin en uit bouwgrond springt geel walstro op.

Natuur ontstaat op plekken die daar niet voor bedoeld waren, als een soort, ja, wederopstanding.

Vrolijk Pasen.