'Te makkelijk om complotdenken weg te zetten als de hobby van mafketels'

Jelle van Buuren, terrorisme-deskundige aan de Universiteit Leiden, onderzocht of complotdenkers een gevaar voor de openbare veiligheid vormen en hij komt tot de conclusie dat dit niet het geval is. Van Buuren: “Je kunt niet zeggen dat complot denken an sich tot geweld leidt of gevaarlijk is”, zegt hij bij De Ochtend op NPO Radio 1.

Wie is de complotdenker?

Een profiel van de complotdenker bestaat volgens Van Buuren niet. Daarvoor is het fenomeen te wijdverbreid. “Het is te makkelijk om dit weg te zetten als een hobby van mafketels.” Wel is er volgens hem een rode draad te ontdekken. “Complotdenken heeft te maken met een sluimerend wantrouwen tegen media, politiek en instanties in het algemeen.”

Een gebeurtenis zonder directe verklaring of aanleiding is voer voor complotdenkers. Van Buuren: “Al deze factoren worden samengesmolten tot een grote complotconstructie waarbij nog maar weinig waarden wordt gehecht aan democratische instituties. Er wordt gedacht dat er een kleine groep mensen achter de schermen aan de touwtjes trekt.”

Complotdenken is niet alleen maar slecht, denkt Van Buuren. “Een democratie heeft ook kritisch wantrouwen nodig. Men gelooft niet zomaar meer wat de gezagsdrager zegt.” Toch is structureel wantrouwen in instituties en in de samenleving op termijn schadelijk. “Dit kan de democratie uit elkaar doen rafelen omdat mensen tegenover elkaar komen te staan en niets en niemand meer vertrouwen.”

Bekijk hier het gesprek met Jelle van Buuren