'Onaantastbaar': een verpletterend verhaal over wangedrag op de werkvloer

'Niemand deed iets'

Het is 18 augustus 2005, 14.00 uur 's middags, als Jochem de redactie oploopt van de NMO, de omroep waar hij werkt. Hij heeft een nieuwe baan gevonden en komt nog wat persoonlijke spullen ophalen. Jochem heeft nog vakantiedagen over en is officieel nog in dienst. Maar de omroepdirecteur, Frank William, eist dat hij onmiddellijk weggaat. Terwijl Jochem probeert te begrijpen wat er aan de hand is, explodeert William. Redacteur Froukje Jongsma staat erbij: "Hij schreeuwde min of meer van: 'Als je nu niet meteen weggaat... Ik heb een knuppel in m'n auto en dan ga ik die knuppel halen'."

Oud-redacteur Judit Bos is er ook die dag: "Toen is Frank naar zijn auto gelopen. Die stond dus buiten, dus je moest eerst nog een gang van 30 meter af, dan moest je twee trappen af en naar buiten lopen. achterin zijn auto heeft hij een honkbalknuppel gehaald, hij is teruggelopen… dus dat is zeker vijf minuten dat hij dat is gaan doen."

Jochems collega's moeten William fysiek tegenhouden om te voorkomen dat hij hem met de knuppel te lijf gaat. Waarom hij zo razend is, is niemand duidelijk. De verklaring die de omroepbaas achteraf gaf: "Het betrof een medewerker die eenvoudigweg bij de NMO aan het stelen was".

De NMO-redactie blijft verbijsterd achter, maar niet alleen door de uitbarsting van William. Ze zijn even ontdaan door het feit dat het incident geen gevolgen heeft. Voor de zoveelste keer blijft Williams gedrag onbestraft.

Froukje Jongsma vertelt: "In Hilversum was het gewoon bekend dat hij dingen op die manier deed. En niemand deed iets. Het bestuur van NMO deed niets. De mensen die hem in het zadel hielden, die het geld gaven... Niemand. Niemand deed iets."

Progressieve moslim

Frank William (Suriname, 1945) wordt door veel mensen beschreven als een charmante man met een goed gevoel voor humor; een progressieve moslim met wie je een biertje kon drinken en die kritiek op de islam omarmde. Dat is ook zichtbaar in de programmering: Ayaan Hirsi Ali is te gast bij de NMO, net als Pim Fortuyn en Theo van Gogh. Allemaal stonden ze bekend om hun omstreden uitspraken over moslims, en toch waren ze welkom bij de Nederlandse Moslim Omroep.

Het maakte Frank William tot precies het soort moslim dat Nederlanders graag zagen, zeggen meerdere oud-medewerkers van de NMO. Na de aanslagen van 11 september 2001 was er een toenemende angst voor moslimfundamentalisme. William zou gezien zijn als een veilige keuze voor een invloedrijke positie. Volgens oud NMO-redacteur Sinan Can maakte zijn progressieve imago hem minder kwetsbaar voor kritiek: "Ik denk ook dat dat de reden is waarom hij een soort van onaantastbaar werd."

Vooral in politiek Den Haag zou Frank William zijn beschouwd als onmisbaar. Verklaarde dat hoe William met zoveel wangedrag was weggekomen? Al vroeg waren er verhalen over fraude met omroepgeld, waar William uiteindelijk voor zou worden veroordeeld. Maar erger voor de medewerkers was de manier waarop hij zich gedroeg tegen het personeel, dat door William zou zijn vernederd en getreiterd. De medewerkers kregen slaapproblemen, migraine en raakten overspannen. Tegen een medewerkster die een bordje eten had meegenomen naar de nieuwe montageruimte zou hij gezegd hebben: "Als je dat nog eens doet dan verkracht ik je ter plekke". En toch greep niemand in.

Podcast Onaantastbaar

Een kleine tweemiljoen mensen, één op de vijf werkende Nederlanders, heeft te maken met grensoverschrijdend gedrag op het werk: ze worden gepest, uitgescholden, gediscrimineerd, bedreigd of seksueel geïntimideerd. Sinds de eerste schandalen naar buiten kwamen over DWDD en The Voice of Holland is duidelijk dat er ook binnen de publieke omroep veel plekken zijn met onveiligheid op de werkvloer. Omdat deze gebeurtenissen nog zo recent zijn, is het moeilijk om echt te begrijpen hoe het zo mis kon gaan en om de verschillende perspectieven te zien. Bovendien zijn er weinig voorbeelden zo extreem als wat er gebeurde bij de Nederlandse Moslim Omroep. Het duurde 20 jaar voor de medewerkers erover wilden praten.

In de podcast Onaantastbaar onderzoeken Jair Stein, Jan Maarten Deurvorst en Huda Rais wat er precies misging bij de NMO én bij de instanties die toezicht hadden moeten houden op de omroep. De makers werkten meer dan drie jaar aan het project, spraken meer dan 150 mensen, lazen duizenden documenten en vonden meerdere vertrouwelijke rapporten. Het resultaat is een spannende en ontluisterende serie die de mechanismen blootlegt die de werkvloer kunnen verscheuren. De podcast laat zien hoe een giftig werkklimaat de individuen en de groep beïnvloedt. En de serie toont aan hoe angst voor de radicale islam ons kon verblinden voor andere gevaren.