'Voor eind volgend jaar geen vaccin'

Het eerste onderzoek in de eerste fase van de studie is net pas in een officieel wetenschappelijk tijdschrift gepubliceerd. "Dat is nog niks." Veel moet nog onderzocht worden: werkt het goed genoeg? Wekt het voldoende antistoffen op? Hoeveel mensen zijn daadwerkelijk beschermd? Hoe lang werkt het? Hoe veilig is het? En is het voorbereid op eventuele mutaties?

Normaal gesproken duurt de ontwikkeling van een vaccin zo'n 15 jaar. Zelfs als dit vaccin snel ontwikkeld wordt, is vaccineren niet zomaar gebeurd. Miljoenen stuks moeten geproduceerd worden, voldoende stoffen om het vaccin te maken moeten voorhanden zijn en dan moet het nog uitgerold worden in het rijksvaccinatieprogramma.

Bestaande geneesmiddelen

Bij het zoeken naar een middel tegen corona, is eerst gekeken naar al bestaande geneesmiddelen en het effect daarvan: het befaamde hydroxychloroquine bijvoorbeeld. In eerste instantie werd ingezet op rechtstreekse bestrijding van het virus. "Dat blijkt allemaal veel teleurstelleder dan gehoopt."

Betere overlevingskansen

Door alle onderzoeken leren wetenschappers stap voor stap wel hoe het virus in elkaar zit en hoe de effecten die covid veroorzaakt, bestreden kunnen worden. Of dat nu al betere overlevingskansen oplevert, durft Coolen van Brakel niet te zeggen. "Maar als je nu in het ziekenhuis komt is de kans om te overlijden groter dan als je in september of december in het ziekenhuis komt."

In de loop van de maanden verwacht hij dat mensen minder snel op de intensive care terechtkomen, minder lang en dat er een grotere overlevingskans is.

Inzicht in ziekteverschijnselen

"Er zijn drie fenomenen waardoor mensen kunnen overlijden", zegt Coolen van Brakel. Allereerst bloedpropjes die op allerlei plekken in het lichaam kunnen zitten. "Dat kan direct leiden tot overlijden."

Het tweede is het immuunsysteem dat op hol slaat. Normaal zit er een soort beschermingsmechanisme in ons immuunsysteem waardoor het niet te hard werkt en ons eigen lichaam niet aanvalt. "De rem lijkt eraf te zijn bij deze ziekte, waardoor het schade toe gaat brengen."

Als derde kunnen vaten in het lichaam doorlekken, waardoor vocht in de longen loopt. "Dan neem je geen zuurstof meer op en dat is natuurlijk een slechte voorspeller."

Gerichte aanpak

De verschillende verschijnselen kunnen steeds beter gericht aangepakt worden. Zo kunnen tegen de bloedpropjes bloedverdunnende middelen gebruikt worden – zelfs preventief als je kunt voorspellen wie het ernstigst ziek wordt.

Ook zijn er allerlei middelen die het immuunsysteem onderdrukken, vertelt Coolen van Brakel. Er wordt onderzocht of die helpen om te voorkomen dat het immuunsysteem op hol slaat. Voor het tegengaan van het doorlekken van de vaten in de longen zijn ook verschillende middelen.

"Van al die onderzoeken komen nu de eerste resultaten naar buiten. Dat is bemoedigend."

Wie krijgt vaccin als eerst?

Wanneer een vaccin wel beschikbaar is, zullen alle landen proberen vooraan te staan om het middel in te kopen. Coolen van Brakel hoopt dat van de 130 vaccins die in ontwikkeling zijn, een aantal zal werken om prijsopdrijving te voorkomen. "Je hoopt niet dat één vaccin het beste is."

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.