'Ik hoop dat Stalin zijn hele leven heeft gebibberd van angst'

Sana Valiulina is te gast in Nooit Meer Slapen om te praten over haar nieuwe boek waarin Tiberius de hoofdrol speelt: Een wolf bij zijn oren pakken.

Opgroeien

Sana Valiulina groeide op in Tallinn, Estland, maar werd Russisch opgevoed. Estland was destijds onderdeel van de Sovjet-Unie. Als kind was ze al geïnteresseerd in grote rijken en imperiums. "Ik ben gefascineerd door het imperium in het algemeen, in de werking van absolute macht." Ze wil onderzoeken wie een dictator is, hoe zijn macht werkt en welke verlangens en angsten onder de daadkracht liggen.

In haar jeugd begon haar interesse voor grote rijken, en zo ook voor de Grieken en Romeinen, al. "Die belangstelling voor de klassieken heeft met mijn vader te maken", vertelt ze. "We hadden thuis een gigantische boekenkast en mijn vader was erg geïnteresseerd in oude beschavingen. Die verhalen konden bovendien geen kwaad voor de Sovjet-Unie, die zijn niet ideologisch", vertelt Valunlina.

Tiberius

Voor haar nieuwe boek, Een wolf bij zijn oren pakken, verdiepte ze zich in het leven van keizer Tiberius. Deze keizer leefde rond het jaar nul en stond bekend om zijn grote wantrouwen. "Het is me wat om over zo’n man te schrijven", vertelt ze. "Ik heb een jaar of drie gelezen, ik werd gek. Ik dacht altijd 'ik moet meer weten, meer weten, meer weten.'" Totdat ze vertrok naar het eiland Santos waar Tiberius ook een deel van zijn leven doorbracht, en ze begon.

Ze ontdekte dat deze grote keizer op momenten in zijn leven verteerd werd door angst en dat hij vaak vanuit deze angst handelde. Ze hoopt dat dezelfde soort angst ook onderdeel was van het leven van Stalin. De dictator die in de geschiedenis van haar familie een grote rol speelt. "Ik hoop dat Stalin zijn hele leven heeft gebibberd van angst."

Familieverleden

Haar vader leefde onder Stalins macht. "Via mijn vader had ik direct contact met de geschiedenis van het Stalinsysteem." Na periodes waarin hij probeerde te vluchten werd hij uiteindelijk toch opgepakt en in een kamp gezet. Hij overleefde dit en kwam in 1955 vrij. Zelden sprak hij over dat wat was voorgevallen.

"De Sovjet-Unie was een perfect land, zo moest blijken uit de verhalen. 'Een kamp? Nee, dat bestond niet'", vertelt Sana Valiulina. Haar vader had moeten leren zwijgen. Per toeval kwam ze erachter hoe de vork in de steel zat, ze was 15 jaar oud. En pas toen ze in Nederland kwam ontdekte ze de geschiedenis echt van het Sovjetsysteem.

Haar vader is inmiddels overleden zonder dat hij zijn verhalen met zijn dochter heeft kunnen delen. "Ik moet nu accepteren dat ik niet alles kan weten over de situatie. Ik durfde nooit echt direct naar zijn verhalen te vragen." Voor een documentaire en een nieuw boek duikt ze nu deze geschiedenis weer in. "Er is veel te weinig over bekend", en daar wil ze verandering in gaan brengen.