De Giro? Bestaat die nog?

Vandaag begint de Ronde van Italië, anders altijd een koers voor de maand mei, als je de lentestralen verwelkomt en als, langzaamaan, de zomer zich aandient. Ik ken mensen die helemaal knotsgek van die Italiaanse wielerwedstrijd zijn: gek van de sfeer, van de roze entourage, van de heerlijke gewichtigdoenerij van de organisatoren, van de bijna devote houding van het Italiaanse publiek ten opzichte van de toprenners…van de, zoals wij dan zeggen, die "typisch Italiaanse sfeer".

Colberts, roken en inzegening door de paus

Ik herinner me nog mijn eerste stappen in de Giro d'Italia. Veel minder groots opgezet dat de Tour de France waar ik al een aantal malen in had moeten werken, veel klassieker bijna. Ik weet nog hoe ik naar het straatbeeld bij de start van een etappe keek: de collega journalisten, toen nog smaakvol gekleed met pakken en colberts en stropdassen, met schwung bewogen ze zich tussen de renners door; het was toneelspel en ik kende dat niet. Het zat ook niet in mijn systeem dat radio- en televisiecommentatoren 's middags 'op stand' gingen lunchen. Dat gebeurde daar wel. Tafels vol heerlijkheden en twistgesprekken. En velen rookten en droegen een dun polskettinkje. Dat is meer dan veertig jaar geleden.

Italiaanse renners waren helden van het volk: men fluisterde ook nog altijd de namen van de winnaars en kopmannen van weleer: in Italië werd je als profrenner van enige statuur ook op niveau ontvangen en behandeld. En ja, de pastoors die er 's ochtends bij de start en 's middags laat bij de finish rondliepen hadden hun vaste plaats in het behang van de wielersport. Vaak, zo wist ik, had een volledig peloton van zo’n 150 schurken en boeven zich laten zegenen door de paus. Dan was alles weer goed, er bestonden voor even geen zonden meer en dat fietste lekker.

Geen interesse

Heeft u zich ooit afgevraagd waarom de grote trom rond de Tour de France wordt geslagen? Waarom we in Nederland op radio en televisie ondergedompeld worden in die Franse vakantie-ronde? Juist: vakantie en dus bestaat er, vooral in Hilversum, voldoende ruimte om vakantieprogramma's uit Frankrijk te laten maken. Doen we dat ook bij de Giro? En bij de, over dik twee weken startende, Vuelta a España? Neen. Dat doen we niet.

Drie grote rondes, twee ervan zijn stiefkindjes voor de Nederlandse pers en voor Hilversum. De Tour kleeft, ook al zijn de etappes niet om door te komen, een gehele lange middag op je scherm, de Giro, ook al is het een grootse etappe, moet het met een snipperbeeld in een Sportjournaaltje doen. Bij de Vuelta geldt het helemaal; geen grote interesse vanuit het kleine landje bij de zee, misschien in het weekend. Ja, Eurosport is al enige tijd geleden in dat gat gesprongen, maar die zender trekt geen honderdduizenden naar het kijkglas in de kamer, zo we weten.

Geen Herman van der Zandt op winderig Siciliaans strand

Zou het vaderlandse troetelkind Tom Dumoulin vandaag in Italië opgestapt zijn, dan was het waarschijnlijk toch iets anders gegaan. Herman van der Zandt met een leuke stand-upper op een winderig strand op Sicilië, toch. Vanavond Dione de Graaff in een Azuurblauwe blouse op een typisch Italiaans pleintje, o zo goed gecast. Nu moeten we het de komende weken met Steven Kruiswijk doen, de pechvogel van het voorjaar die nu mag gaan schitteren.

Trekt hij, de bescheidenheid zelve, een coureur zonder luide stem of grote mond, die honderdduizenden wél naar de buis. Is hij in staat om de Giro bij ons 'warm' te krijgen of aantrekkelijk te maken? En gaan we ook leuke Giro-spelletjes rond de renners van deze Giro doen? Veel voorbeschouwingen? Kwisjes? Raadt de renner? Draaien we Il Pooh, Gigliola Cinquetti (Non ha l'età) of het gehele repertoire van Zucchero en Adriano Celentano? Neen, natuurlijk niet, want aan de Giro zit niet dezelfde waarde, smaak, geschiedenis, cultuur en inhoud zoals we denken dat zulks wel bij de Tour (en ook niet bij de Vuelta) te vinden is.

Aanzien en respect

Vraag aan alle renners die de Giro gereden hebben hoe ze het vonden? Hoe ze behandeld werden? Hoe ze aten en dronken? Hoe het publiek met hen omging? Hoe en waar ze sliepen? Het overgrote merendeel van hen zal duimpjes hoog geven en zeggen: "In Italië heb je als renner in de Giro enig aanzien en gaan de mensen respectvol met je om." En dat is allemaal zo.

Soms heb ik ook weleens gedacht dat die bijna devote belangstelling voor renners, truitjes, fietsen, drinkbussen en ronde missen aan de overdreven kant was. Ik heb vrienden die bijna kwijlend in een grote fietsenwinkel in Trento gaan staan en hun ogen uitkijken. Ze raken heel voorzichtig de shirtjes aan die er hangen en bekijken de racekarretjes alsof het wondermachines zijn. Heb je die doos met roze stuurlinten gezien?

En ja, je leest daar iedere dag La Gazzetta dello Sport, het grote roze monster van een krant, ook al ben je de taal niet helemaal meester. Tijdens de Giro, althans zo was het vroeger, worden er honderdduizenden exemplaren van het dagblad meer verkocht dan in februari of december. De Italiaan in de straat en op de terrassen draagt de roze krant met zich als bewijs van sociaal goed gedrag.

Op de foto met Adriano De Zan

Tot zijn dood in 2001 was mijn Italiaanse collega Adriano De Zan een heilige in het land van de laars. Hij deed wat ik deed: in een microfoon praten, maar was de paus van het ciclismo, hij was God achter een Rai-schermpje, hij werd aanbeden door vrouwen, op handen gedragen door mannen en hij nodigde ons, de anderen die hetzelfde vak uitoefenden, maar dan in landen waar andere waarden en normen golden, weleens uit voor een lunch. Dan zaten we een uurtje te drinken en te eten en veel te praten en dan kwam de eigenaar van het restaurant en die zei dat hij enorm vereerd was met de komst van Adriano en zijn buitenlandse collega’s en dat de lunch uiteraard aangeboden werd… het was hem een eer en of hij met Adriano en met de 'stranieri', de buitenlanders, op de foto mocht.

Ja, ik ben nog weleens in het restaurant geweest waar, goed zichtbaar, een foto van de eigenaar met Adriano samenhing. Of beter: van Adriano en schuin achter hem de eigenaar. Dat was ook de Giro. In onze ogen wat plakkerig en devoot en overdreven, maar zo niet in Italië. Moser, Baronchelli, Coppi, Brambilla, Pantani, Savoldelli, Casagrande, Saronni, Tafi, Cipollini… het leest als een gedicht.

Een Barolo opentrekken: goed idee

Dante had over hen, hun streken, hun zeges, hun verborgen gebreken en hun liefdes en zeges kunnen schrijven. Het waren voltreffers geweest. Coppi ging vreemd en het hele land wist het, Bartali was vroom katholiek en zat in het ondergrondse verzet. Helden waren het en in de komende drie weken zullen er weer verhalen rond hen gepubliceerd worden. Het hoort bij de Giro, het is Italië, het is vroom, maar ook gemeen, volks en met stijl, gracieus en boers, het is wat het is en ik ben blij dat ik er enkele jaren in rond heb mogen lopen.

Vanaf vandaag volg ik de Giro; niet omdat het moet, maar omdat ik het wil. Die drie weken fietsen door dat fraaie land horen bij mijn jaarcyclus. Het was in mei, nu, door de omstandigheden, wordt het oktober. Met een laagstaande zon die niet meer zo fel schijnt, kan dat prachtig licht op gaan leveren. Samen met de geur van net gepofte kastanjes kan dat toch betoverend prettig zijn. Als je daar tenminste oog en neus voor hebt. Vallende bladeren en spinnenwebben, alles in roze. En 's avonds een Barolo opentrekken? Goed idee. Adriano zou me erin steunen.

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.