De Kamer is niet gek, maar doet zich wel tekort

"De Kamer maakt zichzelf gek", de afgelopen anderhalf jaar hoorde ik die uitspraak meer dan eens. Het was als een mantra tijdens mijn onderzoek naar de werkdruk in het parlement. Hij galmde opnieuw door mijn hoofd deze week. Pas om tien voor vier op vrijdagochtend hamerde Kamervoorzitter Arib de vergadering af. Met de vaststelling dat de agenda 'ontploft' is, werden de Binnenhofbewoners met reces gestuurd.

Na de marathonvergadering van donderdag op vrijdag vliegen de analyses je om de oren. De bijeenkomst zonder einde laat namelijk mooi zien met welke werklast de Kamer is opgescheept. En of het nou D66'er Kees Verhoeven, AD-journalist Hans van Soest of Arib is, allemaal concluderen ze dat de Kamer zichzelf gek maakt. De overdaad en debatten en moties is het probleem, daar moet iets aan gebeuren. Het parlement moet hoofd en bijzaken scheiden.

ADHD'ers

Dat lijkt een logische conclusie. Het parlement heeft inderdaad wat weg van een schoolplein vol ADHD'ers. Bij iedere afleiding wordt de aandacht verlegd. Onder een constante 'Fear Of Missing Out' probeert iedereen te laten zien alle signalen uit de samenleving serieus te nemen. Zo'n FOMO-insteling leidt tot een hausse aan debatten, Kamervragen en politieke onenigheid.

Wij als burgers zijn daar niet per se van gediend, blijkt ook uit het onlangs verschenen SCP-rapportage. 'De politiek' is een probleemgroep geworden en we maken ons zorgen over polarisatie en versplintering. Je zou zeggen: Politici doe er je voordeel mee. Wees lief tegen elkaar, wees zuinig op elkaar en maak het land een stukje mooier. Daar hebben we jullie als burger voor gekozen.

Spiegel

Dit is het moment waarop we in de spiegel moeten kijken. Want wij, de kiezer, maken het onze representanten in Den Haag bijzonder moeilijk juist dat te doen. Een versplinterd Nederland begint immers bij jezelf. De afgelopen jaren zijn we in de stemhokjes massaal ontrouw geweest aan onze vorige voorkeur. Tegelijkertijd hebben we met de rode potloden het politieke langschap kleurrijker dan ooit gekleurd.

Het logische gevolg daarvan is dat ook 'de politiek' het meer met elkaar oneens is. Dertien partijen betekent immers dertien visies en dus een hoop verschil van inzicht. Wij betalen het Binnenhof om namens ons oplossingen voor problemen te vinden. Dan moet je niet gek opkijken dat GroenLinks daar anders over denkt dan bijvoorbeeld de VVD en het is logisch dat het FvD andere Kamervragen stelt dan D66. Hetzelfde geldt voor alle andere partijen en debatten, moties, initiatieven, etcetera. Wat vervolgens ook nog zoveel mogelijk in de spotlights gebeurt en op zoveel mogelijk 'relevante' thema's, om die ontrouwe kiezers maar te laten zien dat er hard voor ze gewerkt wordt.

In mijn onderzoek naar de werkdruk en ondersteuning van Kamerleden is dat ook wat me opviel. Haast iedereen in Den Haag vindt dat het debat meer op hoofdlijnen gevoerd moet worden. Elke gesprekspartner ergert zich over de detaildiscussies en het missen van het grote plaatje. Het probleem is alleen dat waar voor de één een bijzaak is, ziet de ander een hoofdzaak. Al zou een discussie op hoofdlijnen gevoerd kunnen worden, dan nog moet je je afvragen hoe heilzaam dat is. Tjeenk Willink analyseerde tien jaar geleden al dat hoofdlijnen discussies al snel wezenloze discussies worden waarin de politieke strijd wordt verhuld.

Gletsjers en modderstromen

De modderstroom aan Kamervragen en gletsjer aan debatten is misschien een reden tot zorg, maar niet het echte probleem. Veel meer is het een symptoom van het huidige politieke landschap, een afspiegeling van onze maatschappij. Allemaal vinden we ons eigen gelijk reuze belangrijk en allemaal eisen we aandacht voor ons verhaal. Tegelijkertijd is het makkelijker dan ooit om onze wensen en klachten via social media of mail in het centrum van de macht terecht te doen komen. Dat leidt tot meer politieke discussie en dus tot een drukkere Kameragenda.

De hoeveelheid aan werk voor onze parlementariërs is daarmee niet per se verkeerd, toch moeten we ons wel zorgen maken. We willen namelijk wel dat het werk dat er is, goed wordt gedaan. Daarvoor is de Tweede Kamer op dit moment niet goed bewerktuigd. Met anderhalve medewerker per volksvertegenwoordiger is de huidige werkwijze niet vol te houden.

Op dit moment worden teksten oppervlakkig gelezen, rapporten in hoog tempo doorgebladerd en debatten vlug voorbereid. Het is alsof je met de Titanic door het poolgebied vaart en je enkel op zicht de ijsbergen probeert te ontwijken. Je kunt er donder op zeggen dat dit een keer mis gaat. En daar plukken we uiteindelijk wel de wrange vruchten van. Met een deuk in het vertrouwen in de politiek of een grote financiële misser als gevolg.

Het lijkt mij daarom verstandig te doen wat voor de hand ligt: De ondersteuning van de Kamerleden te vergroten. Een oplossing die door ngo's, lobbyisten en Kamerleden zelf allang gezien wordt. Publicist Geerten Waling startte er zelfs een petitie voor. Alleen blijft het blijkbaar moeilijk om die beslissing te nemen. Maar misschien dringt na de horrorvergadering van donderdag op vrijdag het besef dit zomerreces wel tot de Binnenhofbewoners door dat de meest voor de hand liggende oplossing soms de verstandigste is.

David van der Wilde is politiek redacteur voor De Nieuws BV