Eiwitten gevonden die ebola tegengaan

Antilichamen zijn de eiwitten die je lichaam gebruikt om ziektes te bestrijden. Dit gaat bijvoorbeeld zo: plasmacellen in je lichaam maken antilichamen aan. Als deze een schadelijk stofje herkennen, iets dat je ziek zou kunnen maken, gaan ze er de strijd mee aan. Ze klinken zich bijvoorbeeld aan de vijanden vast zodat deze geneutraliseerd worden.

Wat er anders is aan ebola

Wat maakt een aanval van ebola op je immuunsysteem nu eigenlijk zo gevaarlijk? Een virus kan op zichzelf niets: het moet cellen infecteren om te kunnen overleven. Normaal gesproken stoot je immuunsysteem een dergelijke aanval af. ebola valt echter direct het immuunsysteem aan.

Het virus kruipt in de dendritische cellen. Deze cellen zijn de denkers van het lichaam. Als de eerste vechters een ziekte niet hebben kunnen afweren, komen de dendritische cellen kleine stukjes van de aanvallers verzamelen om te kijken waar ze mee te maken hebben. Vervolgens maken ze een beslissing over hoe er verder gevochten moet worden en geven deze door aan de rest van het leger.

© Virginia Commonwealth University Medical School. Een dendritische cel

Het virus neemt de dendritische cellen over en programmeert ze opnieuw, waardoor ze ebolavirussen beginnen te maken. Daarnaast geven de geïnfecteerde cellen andere cellen, die willen weten wat er moet gebeuren, de opdracht hun leven vroegtijdig te beëindigen.

Het immuunsysteem is dus ernstig verstoord en kan niet goed vechten, terwijl miljoenen virussen uit de geïnfecteerde cellen komen zetten. Zo verspreidt ebola zich snel door het lichaam.

Het wonder van de antilichamen

De antilichamen die nu zijn ontdekt vinden het virus al zodra het in het bloed zit. Ze klikken zich vast en zorgen ervoor dat het virus, zodra het dendritische cellen begint te infecteren, niet tot het midden van de cel kan doordringen. Dit is waar het virus zich zou gaan vermenigvuldigen. De “virusfabrieken” worden dus niet gebouwd en het virus wordt geneutraliseerd.

Schematische weergave van een antilichaam. Het antigen is de schadelijke stof waar het antilichaam zich aan vasthecht.

Er zijn vijf soorten ebola bekend, en de antilichamen passen op elke soort. Dit is goed nieuws, omdat het nooit van tevoren duidelijk is welke soort ebola de volgende uitbraak gaat veroorzaken.

Antilichamen opsporen

Succesvolle antilichamen die een ziekte kunnen verslaan vindt je in de lichamen van personen die deze ziekte hebben overleefd. Er zijn best wat overlevenden van ebola: de grootste epidemie in West-Afrika besmette zo’n 29 duizend mensen, waarvan er 18 duizend nog leven.

In het lichaam van één van deze overlevenden waren tal van veelbelovende soorten antilichamen te vinden. Twee hiervan beschermden tegen alle soorten ebola. De met ebola besmette muizen en fretten die deze antilichamen kregen ingebracht bleken daarna immuun voor elke ebolasoort.

Ebola-vaccin dichterbij

Met de antilichamen zou een behandeling kunnen worden ontwikkeld in de vorm van cocktails waar de antilichamen inzetten. Deze kunnen worden toegediend aan zieke mensen. Deze zullen ook weer getest moeten worden op muizen en fretten: daarna zijn mensen pas aan de beurt.

De onderzoekers hebben ook de genen gevonden die vermoedelijk de antilichamen hebben voortgebracht, wat een ebola-vaccin dichterbij brengt. Voor een vaccin moet je het lichaam stimuleren om antistoffen aan te maken, maar daarvoor moet je eerst weten hoe het lichaam dat zelf zou doen. Dit vergt dus nog een heleboel onderzoek.

Behandelingen met antilichamen komen hopelijk sneller op de markt dan het vaccin. De ontwikkeling van medicijnen voor ebola gaat wat sneller dan voor traditionele medicijnen, maar kost toch nog wel een hoop tijd. Het medicijn is dus helaas niet morgen al beschikbaar.

Dit artikel werd verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR)

Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co
Dinsdag en vrijdag rond 10.50 uur in de Ochtend