Gezond en gelukkig oud worden, eigenlijk heel ouderwets

Sterker nog het is eigenlijk best ouderwets, blijkt uit de tentoonstelling Gelukkig Gezond! Histories of Healthy Ageing in het Universiteitsmuseum te Groningen.

Afbeelding: detail van pagina 309 uit Jan van Wijck’s 'Proeve der redelyke heelkonst' (1775). Universiteitsbibliotheek Leiden

Genezen vs. levensstijl aanpassen

“Tot en met de 18e eeuw was het gebruikelijk om naar iemands levensstijl te kijken wanneer die met zijn gezondheid sukkelde”, vertelt Rina Knoeff, hoofddocent aan de Rijksuniversiteit Groningen. Zij leidt de tentoonstelling en het bijbehorende congres. “Maar dat gebruik is in de 19e en 20e eeuw op de achtergrond geraakt.

”In tijden van ‘meten is weten’ werden er ziekenhuizen opgericht en werd de gezondheidszorg steeds gespecialiseerder. “Niet de combinatie van het hele lichaam en geest werd in ogenschouw genomen, maar alleen dat onderdeel dat niet goed functioneerde. De aandacht verschoof van levenswijze aanpassen naar ziekte genezen.”

Die trend lijkt nu precies weer omgekeerd, artsen geven immers steeds vaker tips om gezonder te leven en ziekte te voorkomen in plaats van alleen maar medicatie tegen de al bestaande kwaal.

Vergrijzing en gezondheidshype

Volgens Knoeff komt dit onder andere door de veroudering van de samenleving. “Dat is een maatschappelijk probleem dat grote kosten met zich mee gaat brengen. Die proberen we in de hand te houden door in te zetten op een gezondere levensstijl.”

De belangrijkste boodschap van het congres en de tentoonstelling is volgens haar dat ideeën over wat wel en niet gezond is van alle tijden zijn. “Al dit soort adviezen zijn niet tijdloos noch universeel, maar zijn ingebed in de ideeën over lichaam, cultuur en politiek die op dat moment gelden”, aldus Rina Knoeff.

Gezond zijn heb je zelf in de hand

Natuurlijk, je moet een beetje geluk hebben met je genenpakket. En we weten heus wel dat ziekteleed niet altijd te voorkomen is, maar we zijn er tegenwoordig wel van overtuigd dat we zelf veel invloed hebben op ons welbevinden. Ongezond eten, weinig slapen, stress, allemaal factoren die ervoor kunnen zorgen dat je sneller ziek wordt of waardoor je je niet optimaal voelt.

En allemaal factoren waar mensen al sinds de Griekse Oudheid invloed op proberen uit te oefenen. Toen werden ze ook wel de non-naturalia genoemd: lucht, water en de plaats waar je woont, eten en drinken, beweging, rust, slapen en waken, emotionele balans én, last but not least, een gezonde toiletgang.

Die mensen van vroeger waren dus zo gek nog niet, vandaar alvast een voorproefje van de tips en trucs van onze verre voorvaderen, die te vinden zijn op de tentoonstelling Gelukkig Gezond! Histories of Healthy Ageing vanaf 22 juni 2017 tot 31 januari 2018in het Universiteitsmuseum te Groningen. Entree is gratis.

Lees het vervolg van dit artikel op www.dekennisvannu.nl.

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap
Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co
Dinsdag en vrijdag rond 10.50 uur in De Ochtend

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR).

.