Waar komt deze pup vandaan? We weten het nog altijd niet

Ondanks vele archeologische en genetische studies zijn we nog altijd niet zeker over de regio op aarde waar de mens en de hond voor het eerst beste maatjes werden. Een specifieke tegenstrijdigheid houdt onderzoekers bezig: Afgaande op het dna uit de oudste onomstreden fossiele resten lijkt Europa de waarschijnlijke geboorteplaats van de hond te zijn. Maar het dna van onze moderne honden suggereert dan weer dat onze huidige viervoeter uit Azië stamt.

Een genetisch onderzoek van vorig jaar biedt een mogelijke oplossing voor dit dilemma. Volgens die studie zijn honden op onafhankelijke wijze minstens tweemaal gedomesticeerd. Een keer in Azië, een keer in Europa. Toen de Aziatische honden samen met hun baasjes naar Europa migreerden, begon een proces waarbij ze op termijn de Europese hond grotendeels zouden hebben verdrongen.

Om hun stelling te staven gebruikten de onderzoekers het dna uit de 5.000 jaar oude overblijfselen van een hond afkomstig uit Ierland. Het dna van die hond was sterk Europees, maar vertoonde ook sporen uit Azië. In de statistische analyse kon het dna van de Ierse hond zich mede daardoor sterk genoeg onderscheiden van andere Europese soorten. Daaruit concludeerden de onderzoekers dat het verdringingsproces van Europese honden dus plaatsvond in die tijdsperiode, bekend als het Laat-Neolithicum.

Zo Aziatisch was de hond nog niet

De onderzoekers waarschuwden vorig jaar al dat hun onderzoek vele kanttekeningen kende. Maar nu we een jaar verder zijn plaatst nieuw dna-onderzoek de Ierse hond in een andere context. Ditmaal onderzochten de onderzoekers het dna van de overblijfselen van twee Duitse honden. De ene 'oude' Duitse hond is (met 7.000 jaar) ouder dan de Ierse, de andere (met 4.700 jaar) een iets “jongere” tijdsgenoot van de Ierse hond.

De onderzoekers vonden dat de oude Duitse hond en de Ierse hond veel op elkaar leken, ook al was er een verschil van 2.000 jaar tussen hen. Hoewel beide Aziatisch dna in zich droegen was zeventig tot tachtig procent van hun dna van Europese oorsprong. Ook was het volgens de onderzoekers vrij waarschijnlijk dat de jonge Duitse hond afstamt van de generatiegenoten van de oude Duitse hond.

Hoewel de wetenschappers niet willen uitsluiten dat de originele Europese hond ooit verdrongen is door de Aziatische, lijkt het er volgens hen dus op dat dit niet tijdens het Laat-Neolithische tijdperk gebeurde.

'Temmen van hond gebeurde niet plotseling'

Welk onderzoek heeft er dan gelijk? ''Eigenlijk kunnen beide studies waar zijn'', zegt bio-informaticus Rutger Vos van het Naturalis Biodiversity Center. ''Het gebruikte aantal verschillende dna-samples van de studies is gewoon nog te klein om voor processen over grote gebieden en een periode van duizenden jaren gedetailleerd in kaart te kunnen brengen. Het kan nog altijd dat dit verdringingsproces bezig was, maar dat het nieuwe onderzoek dit niet opmerkte. Maar het kan ook zijn dat er toen niets gebeurde. We weten het nog niet.''

Vos gelooft bovendien dat het domesticeren van honden niet in een korte periode heeft plaatsgevonden. ''Naarmate er meer genetische data beschikbaar komt wordt het duidelijker dat de domesticatie van nagenoeg alle soorten, dieren en planten, een vrij langdurig proces is geweest. Ik zou zelfs vermoeden dat dit bij honden nog meer zo is dan bij andere soorten. Honden zijn al het langst bij ons en hebben al die tijd contact gehad met wilde verwanten waarmee ze vruchtbare pups kunnen krijgen. Daar zijn bijvoorbeeld fenomenen als de dingo en de coywolf uit voortgekomen. Het is onwaarschijnlijk dat we in al die promiscuïteit een enkele, eenduidige domesticatie terug gaan vinden.”

Dit artikel werd verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR).

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co
Dinsdag rond 10.50 uur in De Ochtend