Vier vragen over het nieuwe HPV-vaccin dat eraan komt

Waarom een nieuw vaccin?

Waar het huidige HPV-vaccin vooral beschermt tegen baarmoederhalskanker, werkt het nieuwe vaccin ook tegen andere HPV-gerelateerde aandoeningen, zoals genitale wratten en wratjes op de stembanden. "Deze ziekten zijn niet dodelijk, maar het is wel ontzettend vervelend om te hebben, hè?", zegt Nienke van Trommel, gynaecoloog bij het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis.

Zij is enthousiast over het vernieuwde vaccin. "De lol van dit vaccin is dat het niet alleen tegen kanker beschermt. Het doet het ook nog nét iets beter dan het huidige vaccin." Mannen en vrouwen kunnen kanker krijgen door HPV-virussen op plekken zoals de penis, anus, vulva, vagina, mond en keelholte.

Ongeveer 80 procent van de bevolking raakt op een moment in het leven besmet met HPV. In Nederland krijgen meer dan 1.100 vrouwen en 400 mannen kanker door HPV per jaar.

Hoe werkt het vaccin?

Het HPV-vaccin beschermt tegen het humaan papillomavirus (HPV). Dat virus kan cellen in het lichaam veranderen, en die veranderingen kunnen op termijn leiden tot kanker — zoals baarmoederhalskanker, keelkanker of anuskanker.

Door te vaccineren leert je lichaam het virus herkennen en direct uitschakelen zodra je ermee in aanraking komt, nog vóór het schade kan aanrichten. Zo werkt het vaccin dus preventief: het voorkomt dat je later kanker krijgt door HPV.

Omdat HPV voornamelijk seksueel wordt overgedragen, worden vooral jonge kinderen vanaf 10 jaar gevaccineerd, zodat ze al beschermd zijn vóórdat ze met het virus in aanraking kunnen komen.

Heeft het zin om het vernieuwde vaccin op latere leeftijd te halen?

Iedereen krijgt vroeg of laat te maken met het HPV-virus. "Naarmate je ouder wordt, neemt de kans toe dat je al seksueel actief bent en dus al in aanraking bent gekomen met HPV-virussen. En dan heeft dat vaccin geen zin meer, want je afweer is dan zelf al aan de slag gegaan."

Uit grote bevolkingsstudies blijkt dat vaccineren boven de 26 jaar eigenlijk geen zin meer heeft, zegt Van Trommel. In individuele gevallen kan het wel nuttig zijn om boven die leeftijd een vaccin te halen, bijvoorbeeld als je nog niet seksueel actief was.

Als je al onrustige cellen hebt, dan heeft het vaccin geen meerwaarde. "Dat past in het plaatje dat dit vaccin werkt als je nog niet besmet bent."

Onvruchtbaarheid of autisme als bijwerking?

Online gaan er beweringen rond over bijwerkingen van het vaccin. Zoals dat je er autisme van zou kunnen krijgen of er onvruchtbaar van zou kunnen worden. "Allemaal dingen die genoemd worden waar geen wetenschappelijk bewijs voor is", zegt Van Trommel.

Ze staat open voor het gesprek hierover in haar spreekkamer, maar ziet zelf als gynaecoloog vooral de keerzijde met patiënten die al kanker hebben gekregen. Omdat HPV een virus is, is het volgens haar belangrijk dat zoveel mogelijk mensen zich laten vaccineren, zodat zoveel mogelijk mensen beschermd zijn.

"Dat zien we nu ook in internationale cijfers: dat de HPV-prevalentie, het aantal mensen dat besmet is, is aan het afnemen. Het is nog steeds zo dat we niet genoeg jongens en meisjes gevaccineerd hebben. Het doel is dat minstens 90 procent van de mensen gevaccineerd is voor de beste bescherming."