Wetenschap & Techniek

Dit zijn de eigenschappen van jouw innerlijke Neanderthaler

foto: NPO Radio 1foto: NPO Radio 1

Nieuws
Dit zijn de eigenschappen van jouw innerlijke Neanderthaler

[NTR] De Neanderthaler is zo’n 40 duizend jaar geleden uitgestorven, maar zijn DNA leeft voort in ons. Lang werd gedacht dat dat DNA niet zo veel deed, maar nu lijken Neanderthaler-genen in de mens behalve aan sommige ziekten ook gekoppeld te zijn aan huid, haar, bioritme en zelfs rookgedrag.

Ongeveer 2 procent van het DNA van niet-Afrikanen is afkomstig van Neanderthalers. Maar wát dat DNA precies doet is lastig te bepalen. Ten eerste is van maar vier Neanderthalers het genoom vastgelegd. Ten tweede bezitten wij moderne mensen zo weinig Neanderthaler-DNA, dat je een heel grote groep mensen nodig hebt om er iets zinnigs over te kunnen zeggen.

Eerste grootschalige databank

Zulke grote databanken over de link tussen DNA en specifieke menselijke eigenschappen bestaan bijna alleen voor ziekten. Daardoor was al wel bekend wat Neanderthaler DNA een rol lijkt te spelen (soms positief, soms negatief) bij depressie, huidziekten en bloedstollingsafwijkingen. En overgewicht, zoals eerder al op Radio1 was te horen:

In de unieke UK Biobank ligt het DNA van honderdduizenden vrijwilligers opgeslagen, samen met informatie over honderden van hun eigenschappen. Onderzoekers hebben nu voor het eerst de informatie uit deze databank vergeleken met Neanderthaler-DNA.

Avondmens dankzij Neanderthaler-DNA?

Neanderthaler-genen waren het vaakst gecorreleerd met huidkleur, haarkleur, en bioritme. Dat is niet helemaal onverwacht: onze voorouders kwamen vanuit Afrika naar Europa, waar de Neanderthaler al 150.000 jaar leefde. Daardoor was de Neanderthaler waarschijnlijk beter aangepast aan de beperkte hoeveelheid zonlicht en de kortere dagen, waardoor Neanderthalergenen die hiermee te maken hadden misschien een evolutionair voordeel hadden. Ben je eenzaam? Ben je een roker? Ben je een avondmens? Bij deze vragen bleek het sterkste verband te bestaan met het hebben van een Neanderthaler-gen. Maar een verband is nog geen oorzaak. De onderzoekers laten weten dat ze blijven zoeken naar Neanderthaler-invloeden op de moderne mens.

Weggevaagd of doorgegeven?

Nog geen tien jaar geleden dachten veel wetenschappers dat de Neanderthaler zo'n 40.000 jaar geleden plotseling verdween, omdat hij werd overvleugeld door een superieure diersoort: de mens. De ontdekking dat alle mensen buiten Afrika Neanderthaler-DNA in zich dragen bewees echter dat mens en Neanderthaler veel langer dan gedacht zij aan zij hebben geleefd en zoveel op elkaar leken dat we misschien wel tot dezelfde soort behoorden.

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR).