Hoe hippe koffietentjes de oude bewoners verdringen

De huizenprijzen rijzen de pan weer uit. In Amsterdam en Utrecht wordt al van een oververhitte markt gesproken. In wereldsteden als Londen en San Francisco is dit proces al langer aan de gang. Het bemachtigen van een woonplek groter dan een schoenendoos is daar nauwelijks nog mogelijk als je geen grootverdiener bent in de City of Silicon Valley.

Ook in Nederland zie je dat: tweeverdieners, hoogopgeleiden en ondernemers kunnen zich de hogere prijzen in de aantrekkelijke historische binnenstad vaak nog wel veroorloven, maar de lagere klassen niet - die zijn gedwongen hun geluk elders te zoeken. Buurten en wijken kunnen daardoor in relatief korte tijd ingrijpend van karakter veranderen. Gentrificatie, wordt dat proces genoemd.

Geprivatiseerde sociale ruimte

Döske van der Wilk, stadssocioloog en promovenda aan de Universiteit van Amsterdam, onderzocht dit proces in de Amsterdams Oosterparkbuurt en vertelde daar over bij Nieuws en Co:

Ze ontdekte hoe pleinen die van oudsher een ontmoetings- en speelplek waren flink veranderden. Waar eerst bankjes en platte pleinen gelegenheid gaven tot voetballen en vrijblijvend socializen, maakten terrassen van hippe koffietenten, bollingen in het plaveisel en het weghalen van de bankjes dat nauwelijks meer mogelijk. De openbare ruimte werd feitelijk geprivatiseerd. Een deel van de jongeren komt nog wel naar ‘hun’ plein, constateert Van der Wilk, maar een aanzienlijk deel is weggetrokken.

Gentrificatie heeft op de pleinen weliswaar niet geleid tot uitsluiting, concludeert Van der Wilk in haar proefschrift, maar er is wel sprake van verdringing. Ze hoopt dat haar werk ertoe bijdraagt dat gemeenten en woningcoöperaties zich bewuster worden van de verschillende groepen en mensen die er in een buurt wonen. Zodat Amsterdam en Utrecht niet dezelfde kant uitgaan als Londen en San Francisco.

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR).