Zangvogels veroverden de wereld al eilandhoppend vanuit Australië

De helft van alle vogelsoorten in de wereld zijn zangvogels. Ze komen op alle continenten ter wereld voor, behalve op Antarctica. Dat zangvogels ooit in Australië zijn ontstaan was al langer bekend, maar over hoe en wanneer ze van daaruit de rest van de wereld hebben gekoloniseerd bestond veel onduidelijkheid.

De belangrijkste nieuwe informatie haalden de onderzoekers uit de meest uitgebreide genetische analyse van zangvogelsoorten die ooit is gedaan. Ze gebruikten stukjes weefsel van meer dan honderd zangvogelsoorten die in de afgelopen 25 jaar in 25 verschillende landen zijn verzameld. Hoe meer verwant twee soorten aan elkaar zijn, hoe meer het DNA van de ene soort op die van de andere lijkt.

Wetenschapsjournalist Bennie Mols vertelde over het onderzoek op NPO Radio 1:

Soortenexplosie

Zo reconstrueerden ze een stamboom die laat zien wanneer welke soort vermoedelijk is ontstaan. Omdat zangvogels zich evolutionair gezien in een korte periode hebben vertakt in verschillende soorten, was de reconstructie van zo’n stamboom tot nu toe bijna ondoenlijk. De onderzoekers combineerden deze genetische analyse met een analyse van zangvogelfossielen en een analyse van de geologische geschiedenis van de aarde.

De resultaten laten zien dat zo’n 33 miljoen jaar geleden de eerste soortenexplosie van zangvogels op het Australische continent plaats moet hebben gevonden. Australië was toen gescheiden van Azië door een open oceaan van duizenden kilometers. De eilanden die daar tegenwoordig liggen, zoals Indonesië, de Filippijnen en Papoea-Nieuw Guinea, bestonden toen nog niet.

Van Australië naar Azië

Zo’n 23 miljoen jaar geleden begonnen de eerste voorlopers van deze eilanden - Wallacea genaamd - te ontstaan door het schuiven van twee aardplaten: eentje waarop Australië ligt en eentje waarop Azië ligt. Dit is precies de tijd waarin volgens de onderzoekers een tweede nog grotere soortenexplosie van zangvogels plaatsvond.

Vandaar dat de onderzoekers denken dat het ontstaan van Wallacea de zangvogels op Australië de kans gaf om van eiland naar eiland te hoppen en zo uiteindelijk Azië te bereiken. Op deze nieuw ontstane eilanden moesten de zangvogels zich aanpassen aan andere omgevingen dan waar ze in Australië vandaan kwamen. Dat verklaart de tweede soortenexplosie van zangvogels.

Zowel de eerste als de tweede soortenexplosie vond volgens de onderzoekers tientallen miljoenen later plaats dan tot nu toe werd verondersteld.

Bronvermelding
Robert G. Moyle et al. Tectonic collision and uplift of Wallacea triggered the global songbird radiation. Nature Communications, 30 augustus 2016