Wetenschap & Techniek

Blikseminslag in het vliegtuig: hoe zit dat eigenlijk?

foto: Pixabayfoto: Pixabay
  1. Nieuwschevron right
  2. Blikseminslag in het vliegtuig: hoe zit dat eigenlijk?

[NTR] Afgelopen zondag werden drie vliegtuigen rond Schiphol door bliksem getroffen. We leggen uit wat er bij zo’n inslag gebeurt en waarom het ongevaarlijk is.

Misschien heb je wel eens een blikseminslag meegemaakt tijdens je vlucht. Die kans is voor regelmatige vakantiegangers niet te verwaarlozen, aangezien ieder vliegtuig gemiddeld een keer per jaar door bliksem wordt geraakt. Dit is overigens een schatting, omdat piloten niet altijd merken dat hun vliegtuig wordt getroffen.

Zondag werden maar liefst drie vliegtuigen in Nederland geraakt, waarvan een uit voorzorg terugkeerde naar Schiphol. Dat is opmerkelijk genoeg voor een kort nieuwsbericht, maar ook weer geen bizarre toevalstreffer. Dat komt doordat vliegtuigen vooral tijdens het opstijgen en landen worden geraakt. Tijdens de vlucht zit een passagiersvliegtuig op zo’n tien kilometer hoogte en vliegt het over onweer heen. Hoewel donderwolken vanwege de hagel en harde winden uit voorzorg vaak worden vermeden, is het op een stormachtige dag rond een druk vliegveld als Schiphol niet gek dat er toch enkele vliegtuigen worden geraakt.

Wat gebeurt er bij een inslag?

Als het bliksemt, gaat er een sterke elektrische stroom lopen tussen twee wolken of tussen een wolk en de aarde. Als een vliegtuig daar tussenin vliegt kan die stroom door het toestel gaan lopen. (Een vliegtuig kan zelfs zo’n bliksemschicht veroorzaken door een onweerswolk te naderen.) De stroombundel raakt het vliegtuig meestal op een uitstekend onderdeel als de neus, en verlaat het toestel weer bij een ander uiteinde als de staart of een vleugeltip. Door de snelheid van het vliegtuig kunnen die punten tijdens de bliksem over het vliegtuig lopen, het toestel vliegt dan als het ware door de bliksemschicht heen. Dit alles is goed te zien in onderstaand filmpje.

Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.

De stroom loopt ondertussen door de huid van het vliegtuig. Omdat de huid van metaal is, geleidt het de stroom zeer goed. De buitenkant vormt daarmee ook een zogenaamde kooi van Faraday, een metalen omhulsel waarbinnen geen elektriciteit kan doordringen. Daarom zit je in de cabine altijd veilig. Na een inslag worden vliegtuigen altijd extra gecontroleerd op schade. Soms keert een vliegtuig na een inslag meteen terug, maar vaak wordt het pas op de eindbestemming grondig geïnspecteerd.

Vliegtuigen zijn goed voorbereid op blikseminslagen

Omdat de bliksem met enige regelmaat in een vliegtuig slaat, wordt er in het ontwerp goed rekening mee gehouden. Ten eerste bij de huid: die is meestal van metaal en beschermt zo de rest van het vliegtuig tegen elektrische schade. Een van de getroffen vliegtuigen van eergisteren was echter een Boeing Dreamliner, een nieuw vliegtuig dat grotendeels uit lichte, samengestelde materialen bestaat. In de huid wordt daarom een soort metalen gaas in de lagen verwerkt om toch goed stroom te kunnen geleiden.

Ten tweede wordt er goed op de brandstoftanks gelet, omdat hier elke vonk voorkomen moet worden. De beplating rond de brandstoftanks in de vleugel moet dik genoeg zijn om niet door te branden bij een inslag, en alle metalen verbindingen rond de tanks moeten goed bevestigd zijn zodat ze niet gaan vonken als er stroom doorheen loopt.

Als laatste worden ook de elektronica in het vliegtuig goed beschermd. Omdat die bedrading en boordcomputers essentieel zijn voor de besturing van het vliegtuig, wordt die goed beveiligd tegen stroompieken. Gevoelige bekabeling wordt extra goed afgeschermd met metalen omhulsels, ook hier werkt het principe van de kooi van Faraday.

Vliegtuigen zijn dus zeer goed beschermd tegen blikseminslagen. Zowel in het ontwerp als in de nazorg na een voltreffer wordt er niets aan het toeval overgelaten. De laatste keer dat de crash van een passagiersvliegtuig aan een blikseminslag werd toegeschreven was in 1963. Met alle voorzorgsmaatregelen die sindsdien zijn getroffen kun je blikseminslag als een relatief onschuldig fenomeen beschouwen. Het is schrikken voor de inzittenden, maar wordt in een modern vliegtuig in goede banen geleid.

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR).

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co

Ster advertentie
Ster advertentie