Genetisch gemodificeerde kippen als draagmoeders

Hoe deden ze dat?

De onderzoekers verwijderden een stukje uit het kippen-DNA dat zorgt voor de aanmaak van speciale cellen in een kippenembryo, die later in de ontwikkeling uitgroeien tot eicel. Embryo's zonder dat gen, DDX4 genaamd, maakten die cellen niet aan en legden als volwassen kip dus geen eieren: ze waren steriel.

Maar als zo’n steriele kip als kuikentje geïnjecteerd werd met zulke ‘voorloper-eicellen’ van een andere kippensoort, legde ze als volwassen kip wél eieren. In die eieren zat enkel DNA van de donorkip, en niets van de draagmoederkip. De kuikentjes behoorden tot de soort van de donorkip.

Waarom zou je dat doen?

De onderzoekers willen met deze techniek zeldzame kippensoorten voor uitsterven behoeden. En dat is nodig, in een tijd van klimaatverandering en vogelgriep, denken ze. Veel zeldzame kippensoorten zijn kwetsbaar: de populaties zijn klein, dus het risico op inteelt is groot. Bovendien zijn die populaties vaak geografisch geïsoleerd, dus als de vogelgriep hun regio treft en ze preventief geruimd moeten worden, betekent dat meteen het einde van de hele soort.

Dat zou niet alleen jammer zijn voor die kippen. Het zou namelijk kunnen dat zo’n zeldzame soort een genetische opmaak heeft waardoor ze juist beter bestand is tegen vogelziekten of klimaatverandering dan de huis- tuin- en keukenkip – of de plof- en legbatterijkip.

Om de kippenstand in al zijn diversiteit tegen die bedreigingen te beschermen, willen de onderzoekers een genetische back-up maken van kippensoorten. Die moet de wederopstanding van een soort mogelijk maken, mocht die uitsterven. Die back-up, ’The Frozen Aviary’, ofwel het bevroren vogelhuis, moet een soort zaadbank worden, maar dan vol met voorloper-eicellen van kippen.

Waarom moet dat zo ingewikkeld?

‘Het probleem is dat je eieren niet kunt invriezen’, mailt Michael McGrew, een van de onderzoekers. Zoogdieren-embryo’s, legt hij uit, kun je invriezen, weer ontdooien, implanteren in een draagmoeder, en klaar. Maar eieren zijn tegen vrieskou niet bestand. Dus moet je de voorloper-stamcellen verzamelen, want die kunnen daar wel tegen.

‘Als een kippensoort uitsterft, kun je de stamcellen van die soort uit de Frozen Aviary ontdooien en injecteren in een draagmoederkip. Gebruik je een gewone kip als draagmoeder, dus een die zelf ook eieren produceert, dan zouden sommige van haar kuikentjes het DNA van die uitgestorven soort hebben, en de rest dat van haarzelf. Maar als je een steriele draagmoeder gebruikt, weet je zeker dat alle kuikentjes van de uitgestorven donor zijn.’

Lorna Taylor et al., Efficient TALEN-mediated gene targeting of chicken primordial germ cells. Development, 7 februari 2017.

Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap
Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co
Dinsdag en vrijdag rond 10.50 uur in De Ochtend

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR).