Waarom ogen veel vernuftiger zijn dan je denkt

Een superieure HD-kwaliteit? Een verwerkingssnelheid van nog geen seconde? Zelfs de beste huidige camera’s kunnen nog altijd niet aan onze eigen ogen tippen. Mochten ze vandaag in de elektrowinkel verkrijgbaar zijn, dan zouden enkel de happy few ze kunnen kopen. Zo geavanceerd steken onze ogen in elkaar.

‘Maar eigenlijk zijn onze ogen op vele gebieden ook niet met camera’s te vergelijken, stelt Maarten Kamermans, hoogleraar neurofysiologie bij het AMC Universiteit Amsterdam en onderzoeksgroepsleider van het HersenInstituut. "Een camera is zoals een krant die de toestand van de hele wereld beschrijft. Het registreert alle beelden die binnenkomen, zowel de relevante als de nutteloze info. Ons netvlies stuurt daarentegen enkel de veranderende en onverwachte gegevens door naar onze hersenen. De rest van de informatie die we krijgen wordt aangevuld door ons eigen geheugen. Zo beschikken we over een heel efficiënt systeem dat veel informatie kan verwerken."

‘Levende’ hersenstukjes op een schaaltje

Kamermans voert fundamenteel onderzoek uit naar hoe het netvlies op ons oog informatie verwerkt. Die vraag is bijzonder complex, maar Kamermans en zijn team kregen er al wel belangrijke nieuwe inzichten mee voor een oogaandoening zoals Nystagmus. En naast het gebruik van proefdieren gebruikt hij netvliezen van recent overleden menselijke donateurs. Hoe het raar het ook mag klinken, zelfs twee dagen na het overlijden komen de netvliezen na een behandeling in het lab terug tot ‘leven’. Kamermans: "Je moet je ook bedenken dat het netvlies een uitstulpsel van de hersenen is. Daardoor is het ook geen leugen dat er volledig functionerende hersenstukjes in onze schaaltjes liggen."

Kamermans vertelde in een eerder verschenen Radio1/DKVN-artikel dat ons oog slechts aan een handvol lichtdeeltjes genoeg heeft om te kunnen kijken. En dat, terwijl er op een zomerse dag wel tien miljard lichtdeeltjes in onze ogen terechtkomen. En toch hebben onze ogen verder nog voldoende munitie over om ons nog meer versteld te doen staan.

Waarom zien we slechts één procent van datgene wat op ons netvlies valt? Waarom denken we soms abusievelijk een bekende op straat te zien? Waarom trillen onze ogen voortdurend? Wat is de beste tip om van een jetlag te herstellen? Hoe zou onze wereld er uit zien als we ook andere kleuren zouden kunnen zien? Wordt bijziendheid bij jonge kinderen nu genetisch bepaald of toch veroorzaakt door dat nachtlampje op de gang? En waarom zien mannen en vrouwen niet helemaal dezelfde kleuren?

Er is genoeg voer in de Podcast om onze eigen ogen op een heel andere manier te bekijken.