Wetenschap & Techniek

Kleine ingreep maakt mieren asociaal

foto: NPO Radio 1foto: NPO Radio 1

Nieuws
Kleine ingreep maakt mieren asociaal

Raak mieren aan hun geurorgaan en je raakt aan hun mier zijn. Nieuw genetisch onderzoek met CRISPR deed dit en de gevolgen waren meteen duidelijk.

Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.

Vorige week kregen we het nieuws dat de techniek CRISPR, waarmee je heel gericht genen kunt vervangen, voor het eerst bij menselijke embryo’s genen kon corrigeren die anders later voor een veel voortkomende hartafwijking kunnen zorgen. Hoewel dat zeker belangrijk nieuws is kan de revolutionaire genetische techniek voor nog zo veel meer ingezet worden.

Neem bijvoorbeeld het volgende mierennieuwtje uit het wetenschappelijke tijdschrift Cell Press. Twee Amerikaanse onderzoeksteams wisten op onafhankelijke wijze miereneitjes genetisch te manipuleren zodat de geurreceptoren van de nieuwe mieren niet meer werkten.

Asociale mieren zonder reukzin

Mieren hebben zo’n 350 genen die te maken hebben met hun geurreceptoren. Maar in beide studies zorgde de uitschakeling van een enkel gen er voor dat ook de andere 349 genen uitgeschakeld werden. De beestjes werden hierdoor asociaal, liepen zo maar in het rond, en konden niet meer op voedsel jagen. Zelfs bepaalde substructuren die voor de reukzin verantwoordelijk zijn bleken in de breintjes van de mieren te ontbreken.

Is dit nodig? Wetenschappers weten immers al lang dat geur voor mieren een zeer belangrijke manier van communiceren is. Dat klopt, maar situaties waarin mieren niet meer kunnen ruiken stellen onderzoekers in staat om nauwkeuriger te bestuderen wat mieren dan precies niet meer kunnen. Want mieren staan volledig in dienst van hun kolonie. En de complexe interacties in zo’n kolonie zijn niet makkelijk te bestuderen.

Mieren behoren, samen met de mens en nog een aantal zoogdieren, tot de weinige soorten die complex sociaal gedrag vertonen. Deze techniek zou dus wel eens de deur kunnen openen naar meer inzicht in de genetische basis van sociaal gedrag.

Als je graag een mierennest wilt uitroeien, kost het natuurlijk wel erg veel moeite om telkens eitjes genetisch te gaan manipuleren. Misschien zijn hydrogelballetjes op basis van zeewier een beter idee.

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR).