De toekomst begint als spelletje

In zijn nieuwe boek laat hij zien dat spelen, en het plezier dat daarbij hoort, een belangrijke motor is achter technologische veranderingen in onze samenleving. Vaak gaat het om industrieën waar miljarden euro’s in omgaan. En die herleidt hij tot een kleine groep mensen die ooit heel veel plezier met elkaar aan het maken waren. Klinkt dat kinderachtig? Oordeel niet te snel.

Bouwe van Straten vertelde over het boek bij De Ochtend:

De geboorte van gaming

Hij heeft voor het boek bijvoorbeeld Stewart Brand geïnterviewd, schrijver van de fameuze Whole Earth Catalog en oprichter van de Long Now Foundation. Brand liep in de jaren zestig eens door de gang van een universiteitsgebouw en hoorde achter een deur wetenschappers die enorm veel plezier hadden. Het bleek een clubje nerds dat net een van de eerste videogames ooit had ontwikkeld, SpaceWar. De eerste test bracht ze welhaast in extase van plezier. Stewart Brand zou in 1972 misschien wel het eerste game-toernooi ooit organiseren, en de rest is geschiedenis: gaming is een miljardenindustrie geworden.

Een mooi voorbeeld is ook de voorliefde die jonge vrouwen in de 17e eeuw hadden voor calico, een kleurrijke en zachte katoensoort uit India. Ze hadden daar plezier in, want het was mooi van kleur en andere soorten katoen waren veel harder, zoals canvas. Het interessante is dat de bestaande katoenproducenten niets van calico wilden weten, en handelsbarrières opwierpen om de katoensoort tegen te houden, en de liefhebbers ervan afschilderden als ‘sletten’. We weten hoe het verder is gegaan: alle katoen is tegenwoordig zacht en kleurrijk.

Alles is spel

En zo komt hij met het ene voorbeeld na het andere. Fluiten die heel vroeger van beenderen werden gemaakt en muziek opleverden, purperen kleurstof die we aan slakken onttrokken om onszelf en de wereld om ons heen te versieren; aan het einde van het boek heb je het idee dat onze hele menselijke cultuur als en spel is ontstaan.

Een kniesoor zou nog kunnen tegenwerpen dat plezier, spelen, schoonheid, sport, gokken en mode in dit boek wel heel gemakkelijk op een hoop worden gegooid onder de noemer spel. Maar eigenlijk is het veel fijner om je lekker te laten meeslepen door dit heerlijk geschreven en mooi vormgegeven boek.

Op zoek naar de oorsprong van goede ideeën

Wat Johnson eigenlijk doet, is op zoek gaan naar de wortels van goede ideeën en innovaties. Hij heeft daar al meerdere boeken over geschreven. Een van die boeken heet ‘Where good ideas come from’, waarin hij onder meer concludeert dat goeie, nieuwe ideeën vaak ontstaan op plekken waar creatieve mensen bij elkaar komen en ideeën uitwisselen. Zo ziet hij de wortels van De Verlichting – de periode waarin ons moderne, rationele wereldbeeld ontstond – bijvoorbeeld niet in universiteiten of bibliotheken, maar in koffiehuizen, waar mensen ongedwongen en vrij hun hersenspinsels konden uitwisselen.

Dit nieuwe boek Wonderland is eigenlijk een doorontwikkeling van zijn onderzoek naar de geschiedenis en ontwikkeling van goede ideeën en innovaties. En spelen – plezier – blijkt daar een belangrijk onderdeel van te zijn, laat hij in dit boek zien.

Als opmaat naar het boek presenteerde Johnson de afgelopen maanden als een podcast met dezelfde naam, waarin hij telkens een thema uit het boek uitwerkt. Dus twijfel je nog of je het boek wilt lezen? Luister dan eerst eens naar de podcast.

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap
Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co
Dinsdag en woensdag rond 11.35 uur in De Ochtend

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van de De Kennis van Nu (NTR).