Tot wat is een demissionair kabinet nog in staat?

Wat betekent demissionair?

De term 'demissionair' wordt gebruikt wanneer een kabinet gevallen is. Maar wat houdt het eigenlijk in? In letterlijke zin betekent het dat er 'geen missie' meer is. Een 'missionair' kabinet heeft dat natuurlijk wel.

Niet-controversieel

Het controversieel verklaren van bepaalde zaken is een mogelijkheid voor zowel de Eerste als de Tweede Kamer om na een kabinetsval te bepalen dat bepaalde onderwerpen niet meer besproken zouden mogen worden tot er een nieuw kabinet zit, vertelt Leijten. Daarbij komt het vaak voor dat partijen voorsorteren op de aanstaande verkiezingen en dus kijken welke zaken de kiezer op dat moment belangrijk vindt.

Herformeren?

Het wordt wel vaker geopperd dat partijen na een kabinetsval met andere partijen een nieuwe coalitie kunnen vormen. "Interessant", vindt Leijten, maar zo simpel is het niet. Volgens de jurist is het een "staatsrechtelijke conventie" om dat niet te doen. Het is dus niet wetmatig onmogelijk, maar eerder een "gewoonte" om nieuwe verkiezingen aan te gaan.

Demissionaire titels

In de media krijgen de premier en de ministers nu het woordje 'demissionair' voor hun functietitel er gratis bij. Maar waarom doen we dat als het geen officiële aanspreektitel is? "We willen wel duiden dat we in een fase zitten waarin dat kabinet demissionair is", aldus Leijten. "Ik denk dat het goed is dat we niet vergeten dat dit geen normale situatie is of zou moeten zijn."

Bezuinigingen

Over een hele hoop bezuinigingen wordt nog gesteggeld en de voorjaarsnota moet nog komen. Kunnen oppositiepartijen die beoogde bezuinigingen dan niet tegenhouden? "De Kamer heeft geen middelen om haar zin door te zetten. Het is wel zo dat als er wetgeving moet worden aangenomen, als er een begroting moet worden aangenomen, als de meerderheid daar niet in meegaat, dan houdt het wel op", vertelt Leijten.

Trend

De afgelopen kabinetten hebben er een handje van gehad om wetsvoorstellen in te dienen die niet wetmatig zijn en dus geblokkeerd worden door rechtbanken. Die "trend" valt Leijten ook op. Maar er is nog wel een groot verschil in een plan dat daadwerkelijk uitgevoerd moet worden volgens de coalitie en eentje die nog wordt onderzocht, onderstreept de jurist.

"Koste wat kost dingen willen doordrukken waarvan je weet dat het niet werkt, lijkt mij een kwestie van de kiezer voor de gek houden en vervolgens ook de rechter de schuld geven", zegt Leijten.

Demissionair minderheidskabinet

Wilders liet het kabinet vallen en trok vervolgens ook alle PVV-ministers uit hun ambt. Daarmee zijn de overige partijen in de coalitie in een demissionair minderheidskabinet terechtgekomen. Is dat een unieke situatie? "Het gebeurt wel vaker dat er een soort romp overblijft van het kabinet dat je had voor de val", vertelt Leijten.

Het lijkt er echter wel op dat de partijen zich vooral richten op de verkiezingen van aanstaande oktober en niet per se druk zijn met de huidige dossiers. "We hebben natuurlijk juist een zittingsperiode van vier jaar om zo'n club een tijdlang ook wat langere termijnplannen te laten uitwerken", zegt Leijten daarover.