Voor mensen met dementie is stemmen niet zo vanzelfsprekend

De moeder van Anouk heeft dementie. Anouk is haar bewindvoerder en neemt dus alle beslissingen voor haar. Bijvoorbeeld of haar moeder de griepprik wel krijgt of niet. Maar, de moeder van Anouk kreeg nu een stempas in de brievenbus. Dus vroeg zij zich af: hoe kan het zo zijn dat ik moet bepalen of mijn moeder wel of niet de griepprik krijgt, maar dat ze wel zelf mag stemmen? En: hoe moet dat stemmen dan, aangezien Anouk niet door haar moeder gemachtigd kan worden - haar handtekening is immers niet meer rechtsgeldig nu Anouk bewindvoerder is.

De meeste stemmen in het verzorgingstehuis van de moeder van Anouk gaan de prullenbak in. Nu zijn er mensen die denken dat ongebruikte stemmen direct naar de grootste partij gaan: dat is niet zo. "Als je niet gaat stemmen heeft dat geen invloed op de zetelverdeling. Het telt bij geen enkele partij mee, het telt alleen mee bij opkomstcijfers", legt politiek redacteur van De Nieuws BV Sandrine Thelosen uit.

Mensen met dementie willen stemmen

De overgrote meerderheid van mensen met dementie, 91% van de ondervraagden door Alzheimer Nederland, wil stemmen. "En vindt dat ook heel belangrijk", zegt Van Meerten. "80% van de mensen met dementie wonen nog thuis. Als iemand al in een verpleeghuis woont, dan wordt stemmen wel lastig. Maar wat wij hebben onderzocht is dat voor mensen met dementie het vooral belangrijk is om mee te blijven doen. En het stemmen geeft ze een gevoel van eigen waarde. De meeste mensen met dementie op dit moment zijn boven de 80 jaar en zijn van een generatie die het heel belangrijk vindt om te stemmen, dat ze dat grondrecht hebben."

Hulp in het stemhokje

Hulp in het stemhokje zou dus voor mensen met dementie een goede uitkomst zijn. Maar, dat is op dit moment alleen mogelijk voor mensen met een fysieke beperking. "Als je een andere beperking hebt, dan mag dat niet. Bij dementie mag dat dus ook niet", zegt Thelosen. "Dus je kan aan de voorkant van het stemmen begeleiding krijgen, maar in het hokje moet je het zelf doen. Natuurlijk kun je iemand machtigen, maar ook dat is niet altijd mogelijk."

Daarom werkt het ministerie van binnenlandse zaken aan een wetsvoorstel om dat te veranderen. De Raad van State heeft zich erover gebogen en heeft een in principe positief advies gegeven. Het enige dat de regering beter moet beargumenteren is het feit dat hulp in het stemhokje dan zou mogen, maar alleen door iemand van het stembureau. Dus niet door een naaste die je misschien makkelijker vertrouwt. Maar: "90% van mensen met dementie wil hulp in het stemhokje, het liefst van een vertrouwd persoon", aldus Van Meerten.

Stemvaste generatie

Mensen van boven de 80 zijn redelijk stemvast. Zo zei de dementerende schoonvader van Van Meerten tegen zijn zoon dat hij wilde stemmen 'en je weet op welke partij'. Maar met de vergrijzing waar onze maatschappij mee te maken heeft, komen er ook steeds meer mensen met dementie. En de generaties die nu ouder worden, zijn niet meer even honkvast als de generaties voor ons. Dan zou je toch nog een goed gesprek moeten kunnen voeren om te weten welke kant iemand op wil gaan. Uit het onderzoek van Alzheimer Nederland blijkt ook: de meeste dementerenden vullen nog een stemwijzer in. Maar, hoe het voor komende generaties gaat zijn 'is koffiedik kijken', aldus Van Meerten.