Politiek

Ook grote zorgen bij Atlantische Commissie over nieuwe veiligheidsstrategie Donald Trump

foto: Sven op 1foto: Sven op 1

Nieuws
Ook grote zorgen bij Atlantische Commissie over nieuwe veiligheidsstrategie Donald Trump

De nieuwe Amerikaanse veiligheidsstrategie zet de relatie met Europa verder onder druk, zegt Anna van Zoest, directeur van de Atlantische Commissie. Ze hoopt dat Washington niet te snel stappen zet die Europese NAVO-bondgenoten kunnen schaden, zoals het terugtrekken van de hoogste bevelhebber. "Met dit soort ideeën gooi je traditie en manier van zakendoen met elkaar om", waarschuwt Van Zoest in Sven op 1.

Video niet beschikbaar

Van Zoest ziet dat de verhoudingen tussen Amerika en Europa al langer onder spanning staan. "Dat die verhoudingen onder spanning staan mag duidelijk zijn. Dat heeft te maken met een discussie die al heel lang gaande is. De Amerikanen hebben al langer het gevoel dat ze binnen de NAVO een te groot deel van de rekening betalen. Die discussie strekt tot voorbij president Trump."

Toch heeft de huidige Amerikaanse regering volgens haar de toon verder aangescherpt. "Deze Amerikaanse regering heeft er een schepje bovenop gedaan en heeft gedreigd met het nemen van maatregelen als de Europeanen de afspraken niet nakomen. We zien ook uit de acties van de afgelopen weken en maanden, maar zeker ook uit de nieuwe Amerikaanse veiligheidsstrategie die een aantal dagen geleden uitkwam, dat de Amerikanen heel ideologisch in de wedstrijd zitten."

Nationale Veiligheidsstrategie

De Nationale Veiligheidsstrategie (NSS) van president Donald Trump, die vorige week werd gepresenteerd, zet vraagtekens bij de betrouwbaarheid van Europese bondgenoten. Europa zou volgens de NSS afstevenen op zijn ondergang door het uithollen van democratie en vrijheden, maar ook door immigratie en het verlies van nationale eigenheid.

De VS willen de komende jaren investeren in "de gezonde naties van Midden-, Oost- en Zuid-Europa", waar geestverwanten van Trump aan de macht zijn in onder meer Hongarije, Slowakije, Tsjechië en Italië. Andere, minder migratiekritische NAVO-landen zouden volgens de strategie binnen decennia "in meerderheid niet-Europees" kunnen worden, waardoor het bondgenootschap met de VS niet langer vanzelfsprekend is.

De harde kritiek op de Europese gevestigde orde doet denken aan het bezoek van vicepresident JD Vance aan Europa, waarbij Europese landen eveneens "geschokt en woedend" reageerden. Nu klinkt een soortgelijke boodschap door in Trumps beleidsagenda.

"Ze komen met echt andere ideeën over hoe Europa de eigen maatschappij zou moeten inrichten. Dat zet meer druk op een relatie die al behoorlijk onder spanning stond", zegt Van Zoest over de Amerikaanse veiligheidsstrategie.

"Je ziet dat Europese leiders er ongemakkelijk van worden. Het duurde ook wel even voordat men reageerde op deze strategie. Er zal ongetwijfeld in Europese hoofdsteden op een zilveren schaaltje gewogen zijn welke woorden er aan gegeven zouden worden, toch is de boodschap aan Trump: bemoei je met je eigen zaken. Tegelijkertijd, we willen graag samenwerken en blijven samenwerken, want het feit is dat Europa de Amerikanen heel hard nodig heeft voor de eigen veiligheid en voor de steun aan Oekraïne."

Anna van Zoest (Atlantische Commissie): 'Amerikaanse veiligheidsstrategie zet relatie met Europa verder onder druk' (12 december 2025) - Sven op 1

Ideologisch beladen

Hoewel de regering-Trump zich meer richt op het westelijk halfrond en op concurrentie met China, blijft Europa volgens de strategienota "essentieel" voor de VS. Niet alleen economisch, maar ook "cultureel". De VS werken liever met individuele landen dan met de EU als geheel. "Als je de strategie heel goed leest, staat er inderdaad dat de Amerikanen gecommitteerd zijn aan Europa en gecommitteerd zijn aan de NAVO", zegt Van Zoest. "Uit deze paar zinnen haalt Europa kracht."

Tegelijkertijd bevat de strategie duidelijke prioriteiten die botsen met Europese belangen. "Er staan natuurlijk ook heel veel andere zaken in die strategie, met de nadruk op het oostelijk halfrond als de focus van het Amerikaanse buitenlandbeleid en veel minder Europa. Woorden over Rusland vindt men in Europa geen recht doen aan de dreiging en agressie van Rusland in Oekraïne."

Van Zoest was verbaasd over "de mate waarin de strategie ook ideologisch beladen" is. "Ik denk dat dat het idee tegenspreekt dat deze president alleen maar van de deals en de transacties is. Nee, binnen de MAGA-flank van de Amerikaanse Republikeinse Partij ook absoluut een gedachtegoed."

Video niet beschikbaar

Volgens haar heerst er "enorm wantrouwen tegen internationale samenwerking en multilaterale instellingen" binnen Trumps regering. Amerika doet liever bilateraal zaken. "Dat is toch wel heel ingewikkeld aangezien Nederland heel veel baat heeft gehad door de jaren heen bij de internationale samenwerking en wij heel veel waarde hechten aan de Europese Unie. Dat is precies één van de instellingen waar deze Amerikaanse regering kritiek op heeft."

SACEUR

De VS zouden daarnaast overwegen de Supreme Allied Commander Europe (SACEUR), de hoogste militaire leider van alle NAVO-troepen in Europa, terug te trekken. Die positie is sinds de oprichting van de NAVO altijd in Amerikaanse handen geweest, maar Trump zou daar mogelijk van willen afwijken. Van Zoest hoopt dat dit geen signaal van terugtrekking is en dat de VS gecommitteerd blijven aan het bondgenootschap.

"We moeten de lasten beter verdelen binnen de NAVO. We moeten ook een aantal zaken en verantwoordelijkheden overpakken die tot nog toe exclusief bij de Amerikanen belegd waren. Dat noemt men ook wel burden-shifting. De vraag is hoe snel dat moet gebeuren, hoeveel tijd ons daarvoor gegund is door deze regering en opvolgende regeringen in de Verenigde Staten."

Volgens haar is de discussie over een Europese SACEUR ingewikkeld. "Er speelt inderdaad een discussie over de vraag of de hoogste bevelhebber bij de NAVO, de zogenaamde SACEUR - die ook de pet op heeft van aanvoerder van de Amerikaanse troepen in Europa - niet eens een Europaan moet zijn. Dat is best een discussie die je kan voeren, maar er zitten allerlei haken en ogen aan."

Europa heeft volgens haar tijd nodig om defensietaken over te nemen. "Met dit soort ideeën gooi je traditie en manier van zakendoen met elkaar om. De vraag is of je er altijd aan moet vasthouden, maar je mag toch wel hopen dat we het in goed overleg met elkaar en alsjeblieft niet al te snel kunnen doen."

'Strategie heel serieus nemen'

Daarnaast is de aanwezigheid van zo'n 85.000 Amerikaanse militairen in Europa een cruciaal onderdeel van de NAVO-afschrikking. "Blijven die allemaal hier of worden ze voor een deel teruggehaald om zich in te zetten op plekken die Amerika belangrijk vindt, zoals grensbescherming en het Caribisch gebied?", vraagt Van Zoest zich af. "We moeten deze strategie heel serieus nemen en ons voorbereiden op de stappen die er mogelijk uit gaan vloeien."