Het gevaar van AI: 'We hebben essentiële kennis nodig om een beter mens te worden'

Juist in het AI-tijdperk is 'Bildung' belangrijk, zegt Van den Berg. Met dit Duitse woord wordt ontplooiing bedoeld en het vormen van jezelf door je te verdiepen in cultuur, kunst en geschiedenis. "Het lijkt alsof je tegenwoordig niks meer hoeft te weten, alleen nog maar de vaardigheden te hebben", zegt Van den Berg. "Je voert je opdracht in en er wordt een antwoord gegeven wat heel plausibel klinkt. Alle kennis die je nodig hebt, komt er zo uit."

Onzinverhalen

Zelf gebruikte hij onlangs AI om een dagopening te schrijven voor een symposium. "Er kwam een juweel van een dagopening uit", blikt hij terug. "Maar toen ik ging checken of de informatie klopte, klopte het soms in grote lijnen, soms half en soms helemaal niet." Voordat je het weet, vertellen we elkaar AI-verhalen, waarschuwt Van den Berg: "Terwijl we geen van beiden kunnen controleren of de ander onzin praat."

Maar: hoe weet je welke vragen je moet stellen aan AI? Dat doe je op basis van wat er in je hoofd zit aan kennis, zegt Van den Berg. "Maar als er geen kennis meer in je hoofd zit, welke vragen stel je dan? Ik kan dan wel een opzet voor de opening nodig hebben, maar er zijn ook andere dingen die ik wil weten. Bijvoorbeeld welk grapje ik kan maken, of welke dingen gevoelig liggen in de achterban om de zaak even op scherp te zetten."

Wijsheid opbouwen

Het einddoel van Bildung is een soort morele oordeelvaardigheid, legt Van den Berg uit. "Dat zei ook Wilhelm von Humboldt al, die de term gemunt heeft. Dat je niet zozeer een bak vol kennis in je hoofd hebt zitten, maar dat je met die kennis ook wijsheid opbouwt."

De term is afkomstig van Wilhelm von Humboldt, een Duitse diplomaat en wetenschapper die leefde aan het einde van de 18e eeuw. "Hij bedoelde dat je mensen moet vormen met essentiële kennis in hun hoofd. Dat is ook het vermogen om die kennis tegen het licht te houden en kijken: wat is nou zin en wat is nou onzin?"

Morele vorming

Hij noemt een voorbeeld van kennis: een tafel heeft vier poten. En: een ezel heeft vier poten. "Maar als iemand tegen jou roept dat een tafel een ezel is, dan gaat er iets mis. Om dat soort dingen te kunnen pakken, moet je de kennis paraat hebben in je hoofd."

Uiteindelijk kom je hier ook op de morele vorming van mensen, zegt Van den Berg. Dat de ware kennis wordt gekoppeld aan het schone en het goede, verwijzend naar de bekende woorden van Plato: "Dat je ethische afwegingen leert maken die je een beter mens maken."

Meer lezen over het ware, het schone en het goede? De Ongelooflijke Podcast is een nieuw platform gestart om te leren over onze geschiedenis, kunst en geloof. Via deze link ontvang je twee keer per week ontvang je (gratis) een artikel in je mailbox.