De wooncrisis mag niet ten koste gaan van de schoonheid van nieuwbouw

In de nieuwste aflevering van Alicante ‘Dus je bent klaar met lelijke nieuwbouw: ‘Liever een donker steegje dan een tochtig plein’, spreekt Ilan Hoekstra met verschillende studenten die zich zorgen en boos maken om het verrijzen van smakeloze nieuwbouw. En daarom verschillende initiatieven zijn gestart om de lelijkheid van nieuwbouw een halt toe te roepen.

Negatieve associaties

Nederland kent een rijke geschiedenis van ambitieuze nieuwbouwprojecten. De jaren ’50 zijn daar een klassiek voorbeeld van. In hoeverre die projecten succesvol zijn is discutabel, maar het lijkt inmiddels wel een Hollandse gewoonte om het woord ‘nieuwbouw’ als iets negatiefs te zien.

Initiatieven om het tij te keren

Parker Giele Tuinder is een van die mensen die ‘nieuwbouw’ als iets negatiefs ervaart: “Het is vaak een grijze brei. Niet verschrikkelijk, maar totaal niet motiverend.” Tuinder studeert kleinkunst aan het Conservatorium in Antwerpen en is onderdeel van het Belgische initiatief ‘La Table Ronde’. Het idee: het traditionele bouwen, de ambacht en de menselijke maat terug laten keren in de huizenbouw. Het beste voorbeeld, zegt Tuinder, is de baksteen: “Een baksteen past in je hand en een betonnen plaat niet. Daarom heeft de baksteen mijn voorkeur, omdat je voelt dat iemand daar fysiek mee gewerkt heeft.”

Ook in Nederland is een soortgelijk initiatief gestart, genaamd ENL, Esthetisch Nederlands. Op het Twitter-account staat dat het studenteninitiatief zich sterk maakt voor een mooie en leefbare leefomgeving in Nederland. Geschiedenisstudent Alexander Postma is het brein achter ENL en richtte het account twee jaar geleden op. Inmiddels heeft hij bijna 3.000 volgers en krijgt hij veel bijval. “Via het account wil ik vooral de verschillen aantonen van vroeger en nu, maar ook om te laten zien waar we heen kunnen.” Het uiteindelijke idee van Postma is om een groep van experts te creëren die onderzoeken waar het, volgens hem, misgaat op politiek, architectonisch en ambtelijk vlak.

Beroep op de informateur

Niet alleen studenten, maar ook op professioneel vlak maakt men zich zorgen. De Federatie Ruimtelijke Kwaliteit heeft daarom een beroep gedaan op de informateur om de esthetische kwaliteit van de woningbouw niet te vergeten in de formatie. Want met de haast die nu geboden is, zullen die negatieve associaties van nieuwbouw de komende decennia nog steeds een Nederlandse gewoonte blijven.

Directeur Flip Ten Cate schrijft: “Voorbije crises hebben geleerd dat juist ons land die kwaliteitsverbetering goed in de vingers heeft. Maar ze leren ook dat we grote spijt krijgen als urgente problemen sectoraal worden opgelost zonder primair de blik te richten op kwaliteit (de krotopruiming in de jaren zeventig). Wij bouwen nu de monumenten van de toekomst, laat het bouwwerken worden die we vol trots aan de wereld kunnen tonen.”

Niet alleen Ten Cate waarschuwt hiervoor, maar ook tijdens de Tweede Kamerverkiezingen, waarschuwt FvD-leider Baudet voor het kwaliteitsverlies. Volgens Baudet moet de schoonheid van de architectuur hoog op de prioriteitenlijst om de druk in de binnensteden te verlagen.

Schoonheid is niet duur

De associatie dat een esthetisch mooi gebouw veel geld moet kosten is onzin, zegt Laurien Zwaans, student architectuur aan de Academie van Bouwkunst: “Goede ideeën hoeven niet per se heel veel geld te kosten. Als de verhoudingen kloppen kom je al een heel eind.” Binnen haar beroepsgroep ziet ze dan ook genoeg geschikte architecten die zich daarmee bezighouden: “Nederland staat er notabene bekend om!”