De Kamer was te lief voor dit kabinet

Gek eigenlijk, hoe de Tweede Kamer zich op de borst klopte. Na de Algemene Politieke Beschouwingen waren de Haagse kopstukken tevreden over de toon en constructieve insteek van de twee dagen debatteren. Jesse Klaver had blijkbaar een snaar geraakt met zijn oproep te stoppen met 'scorebordpolitiek'.

Ook buiten het Binnenhof hoor je opiniemakers tevreden constateren dat dit navolging verdient. Natuurlijk is er niets mis met een hoffelijk debat en het uitblijven van schuttingtaal. Maar het is niet zo dat een gebrek aan politiek drama betekent dat direct inhoudelijk een sprong in het diepe wordt gemaakt. Sterker nog, die kans liet de Kamer dit jaar liggen.

Dwangbuis

Het parlement was te lief dit jaar. Het had harder gemoeten. Zeker als je bedenkt dat dit jaar écht op de hoofdlijnen te discussiëren viel. Rutte III deed namelijk iets bijzonders: het stapte af van de Zalmnorm. Daarmee ontworstelde de Nederlandse politiek zich uit een financiële dwangbuis die ze zichzelf decennia terug had omgegespt.

De Zalmnorm is simpelweg gezegd de belangrijkste begrotingsregel van ons politiek systeem. Het komt er ongeveer op neer dat je niet meer geld mag uitgeven als er meer geld binnenkomt, maar ook niet extra hoeft te bezuinigen als het financieel even tegenvalt. Het idee is dat je zo de rauwe randjes van recessies en voorspoed afvijlt. De toppen zijn minder hoog, de dalen minder diep.

Volgens de Raad van State, de scheidsrechter en VAR van de Nederlandse begrotingen, is de begroting van komend jaar een overtreding van die begrotingsregels. Iets wat minister Wopke Hoekstra van Financiën bevestigt. In een reactie stelt hij dat het maar voor één keer is én dat ze er goed over hebben nagedacht. Kortom: Nou en? We doen het lekker toch.

Hoop stof

Of je het nou met die Zalmnorm eens bent of niet, je zou verwachten dat zo'n besluit een hoop stof zou doen opwaaien. Het gaat namelijk nogal ergens over. Betekent dit bijvoorbeeld dat bij een recessie of financiële crisis de begrotingsregels ook niet meer dan een arbitraire richtlijn zijn? Maken we ons in het vervolg dan ook minder druk over begrotingstekorten? En waarom hebben we dit niet eerder gedaan, bijvoorbeeld toen de afgelopen crisis op z'n hevigst was?

Geheel terecht ging het dit jaar over thema's als het lerarentekort, het uitblijven van koopkrachtverbetering en de crisis in de volkshuisvesting. Maar gek genoeg bleven de fundamentele vragen over de begrotingsregels uit. Terwijl fractieleiders, van links tot rechts, juist pleitten voor een debat op hoofdlijnen. Gek eigenlijk.

Alleen 50PLUS-leider Henk Krol wilde nog even vaststellen dat we "in uitzonderlijke economische tijden" leven. Al had dat meer te maken met de rekenrente voor pensioenfondsen dan met de ommezwaai van het kabinet.

Omgangsvormen

Zo kan het dat na deze Algemene Beschouwingen vooral over de verbeterde omgangsvormen wordt gesproken. Sommigen vragen zelfs hoopvol of het niet altijd zo 'saai' mag zijn. Qua toon heb ik daar totaal geen bezwaar tegen. Maar het parlement zit er wel om het namens ons met elkaar oneens te zijn. En in een tijd waarin bevolkingsgroepen nog altijd diametraal tegenover elkaar staan, lijkt het me niet de bedoeling dat het Kumbaya in de Kamer klinkt.

Het kleine vieze geheim is dat we ons daar ook geen zorgen over hoeven te maken. De rust en toenadering van de afgelopen week was er niet zomaar. Dit keer was er genoeg financiële ruimte om elkaar een overwinning te gunnen. Ook zijn zelfs met een verrekijker nog geen verkiezingen aan de horizon te zien. Profileren en punten scoren zijn dus niet per se nodig, vooral samenwerken loont.

Mijn voorspelling is dat die pais en vree verdwijnt bij de eerst volgende crisis, tegenvaller, politieke tegenvaller of onvoorziene omstandigheid. Vrijdag zag ik daar al de eerste tekenen van, gek genoeg bij GroenLinks zelf. Het 'merk' Jesse Klaver stuurde zijn GroenLinks-vrienden een enthousiaste mail. Daarin werd gejubeld over behaalde successen voor de jeugdzorg, zedenpolitie en winstbelasting. Maar het grootste winstpunt was wel dat GroenLinks de 'scorebordpolitiek' te lijf was gegaan en brede bijval had gekregen.

David van der Wilde is politiek redacteur voor De Nieuws BV