Rock de ramadan
- Nieuws
- Rock de ramadan
Het radiostation FunX draait nooit muziek van Frank Zappa. Toch was daar deze week alle aanleiding toe. Ruim veertig jaar geleden bracht de interessantste Amerikaanse componist van de 20ste eeuw het album Joe’s Garage uit, een soort mini-rockopera. In Zappa’s eigen woorden: "Een idioot verhaaltje over de manier waarop de overheid zal afrekenen met muziek." Voor wie die premisse - een regering die muziek taboe verklaart - wel erg vergezocht vond, verwees hij in de hoestekst naar landen waar muziek al aan strenge beperkingen onderhevig was, of zelfs daadwerkelijk verboden, zoals in Iran. Dat was in 1979.
Kogelregen
Het is nu 2020. Afgelopen week stopte de ‘urban’ publieke radiozender FunX met het uitzenden van het programma Ramadan Late Night. DJ Moradzo, bij Radio 1-luisteraars misschien beter bekend als Gaan!-presentator Morad El Ouakili, werd dusdanig bedreigd dat de zender doorgaan niet langer verantwoord vond. De aangekondigde kogelregen zou zijn getriggerd door het draaien van muziek in de uitzendingen. Ramadan Late Night besteedde aandacht aan allerlei positieve initiatieven die gedurende de ramadan, de islamitische vastenmaand, plaatsvinden. Gelardeerd met muziek. Want radio. Zwartekousenmoslims zoals de omstreden vlogger Youness Ouaali ageerden tegen FunX, anderen voegden de daad bij het woord, gelukkig tot nu toe alleen online.
Voor FunX genoeg reden om aangifte te doen, bewaking te regelen voor Moradzo, en uiteindelijk zelfs te stoppen met het programma. Daarvoor gaf de zender in een verklaring nóg een overweging: "Er zijn gelukkig ook mensen geweest die wel op een respectvolle manier hebben aangegeven waarom zij de naam 'Ramadan Late Night' ongepast vinden. Die feedback nemen wij serieus." Die formulering kun je op zijn minst dubieus noemen.
Klinkt als: We zijn gezwicht voor het dreigen met geweld, maar we hebben wel respect voor de opvattingen die dat geweld legitimeren. Dat wil er bij mij niet zo in. Inclusiviteit is een mooi principe, maar kan ook ad absurdum worden doorgevoerd. Een vegetariërsvereniging die open staat voor barbecuefans omdat koeien toch alleen maar gras eten... Dan vond ik de meer prozaïsche uitleg van El Ouakili zèlf veel geloofwaardiger. "Je maakt het programma omdat je het leuk vindt om te doen, en dat leuk vinden was helemaal verdwenen. Dat zat er echt niet meer in", zei hij in het NOS Radio 1 Journaal.
Marsmuziek
In 1979 begon in Iran de zegetocht van de fundamentalistische geestelijke Khomeini, die het land in rap tempo omvormde tot een sjiitische dictatuur. Dat muziek daar in het verdomhoekje terecht kwam vond ik destijds nogal exotisch, zonder de impact te overzien. De meeste dictaturen tolereren op zijn minst marsmuziek. In fundamentalistische religies wordt altijd nog wel gezongen, al is het in de achterban van de SGP soms uitsluitend op hele noten en onder begeleiding van niet meer dan een harmonium.
Ook in de islam is muziek niet per definitie taboe, maar vaak wel problematisch, vooral in strengere uithoekjes. Dat een religie die muziek verbiedt een ‘succesje’ boekt, uitgerekend in de week dat we in Nederland de vrijheid vieren, is moeilijk te verteren. Er was bezorgdheid bij de NVJ. De SP stelde Kamervragen. 3FM verklaarde zich solidair. En er waren ook Nederlanders met een moslimachtergrond die protesten lieten horen, zoals presentator Naeeda Aurangzeb. Maar is dat genoeg?
In de geschiedenis zijn wel vaker programma’s of delen daarvan geschrapt onder druk van buitenaf, en de huid van een collega heeft meer waarde dan een principe. Toch vind ik dat de NPO zich wel heel makkelijk neerlegt bij het FunX-besluit. Grote woorden lagen juist deze week voor het opscheppen, van "een volk dat voor tirannen zwicht…" (H.M. van Randwijck) tot "niet 'normaal' maken wat niet normaal is" (W.A. van Oranje), maar die bleken in Hilversum toch aan dovemansoren gericht.
Branden in de hel
Frank Zappa was behalve een geniaal musicus ook een onvermoeibaar strijder voor de vrijheid van meningsuiting. Toen de Amerikaanse overheid grammofoonplaten met expliciete teksten wilde voorzien van een waarschuwingssticker, getuigde hij voor de Senaat in Washington verbeten tegen die vorm van censuur. En hij voorzag al zijn - niet zelden scabreuze - werk van een eigen sticker, die zwart op wit garandeerde dat de kopers van zijn platen niet zouden branden in de hel.
In zijn vrije geest zou ik FunX en de NPO samen met Aurangzeb het liefst oproepen om Ramadan Late Night weer te programmeren. Positieve ramadannieuwtjes, afgewisseld met de vetste, zwoelste, dampendste muziek die je in je platenkast kunt vinden. Want om met Zappa te spreken: "Muziek is de enige religie die doet wat ze belooft."
