Een wel heel erg bleek gala

Of de NOS, met hulp van NOC*NSF, moet doorgaan met het uitzenden van een dit jaar wel heel erg gemankeerd gezelschap genomineerde topsporters is eigenlijk vraag een tot en met tien in de nabespreking, zou ik denken.

Zoals eerder gesteld: ik weet van de hoed en de rand van dit programma. Jarenlang stond ik in de RAI in Amsterdam en probeerden we (van Studio Sport) met alles dat in ons vermogen lag, de boel bijeen te houden of te lijmen.

We deden het nooit goed, hoewel vaak, neen, bijna altijd, de omlijstende filmpjes en portretten van kandidaat-winnaars, van zeer hoge kwaliteit waren: het watermerk van de afdeling Sport van de NOS.

Ze waren er in ieder geval

Neem dit jaar. Ter omlijsting van de presentatie van de roeivier (loop de straat op en vraag mensen naar hun namen en je krijgt geen antwoord, op zeker) was bedacht een ouder van ieder van de mannen in een roeiboot te zetten. Een oude vier dus. Goed en leuk plan, op de mij zo bekende NOS-achtige manier gemaakt, gefilmd en gemonteerd en…het viel weg in de omringende onderwerpen waar glitter, muziek, een cursus hersenkunde en flinterdunne humor het cement tussen de diverse sportstenen vormden.

Deze roeiers waren er in ieder geval (hadden geen trainingskamp, tentamens of andere sociale verplichtingen), met gouden vlinderdas nog wel, net zoals de baanwielrenners met hun winnende coach Hugo Haak (hoe is die uitslag bij Ajax-coach Erik ten Hag en Oranje vrouwenvoetbalcoach Sarina Wiegman overigens aangekomen?) er waren. Wie overigens zijn geld op deze coach had gezet, was rijk geworden. Zelden zullen de voetbalcoaches van een meer 'onbekende' coach hebben verloren in hun bestaan.

Record aantal afwezig

Van de genomineerden van de individuele prijzen (man-vrouw) ontbraken er vijf van de zes (een record om bepaald niet trots op te zijn) en was de wankele video-verbinding met winnares Sifan Hassan van een kwaliteit waar de AVRO (die ooit, heel veel vroeger dit gala organiseerde en onder eigen vlag uitzond) van toen nog blij mee geweest was.

Winnaar Mathieu van der Poel, het apegatje van de complete Nederlandse sportwereld, stuurde een soort van video-bedankje op. Hij kon niet komen. Het was geen gezicht. En waarom hij niet kon komen? Gissen dus maar. Niemand die het hoge woord eruit kreeg. Wellicht wilde hij alleen komen als hij zeker was dat hij zou winnen.

Nogmaals, niemand durfde daar iets over te zeggen. Het antwoord was en bleef: hij kon niet komen.

De fine de fleur van heden ten dage

Formule 1-man Max Verstappen is, zo werd verklaard, niet geïnteresseerd in dit soort sportgeklungel, wielrenster Annemiek van Vleuten trainde op hoogte in Colombia en vond Amsterdam te laag liggen en voetballer Virgil van Dijk had twee excuses: hij was ziekjes en moest ergens een wedstrijd spelen waar zijn club veel geld voor kreeg.

In een notendop is dat de fine de fleur van de Nederlandse sportwereld van heden ten dage.

Als je goed of heel goed geweest bent in jouw sporttak, weet je dat je, in de tweede of derde week van december, een uitnodiging krijgt om in het lang of stemmig zwart naar dat vermaledijde gala te komen. Velen uit de Oranjetopsportwereld zegden in de loop der jaren al af: hun persoonlijke agenda’s botsten met die van de organisatoren, trainingskampen gingen voor en als het dan toch moest, kon de NOS toch wel even een cameraatje naar waar ook ter wereld sturen.

Producers van de NOS hebben al op heel vreemde plaatsen in de wereld gestaan (op een parkeerplaats in Colorado, in een schaatshotel in Italië, ergens op een warm vakantie-eiland) om in hemelsnaam toch maar wat genomineerden (en dus winnaars) voor heel even in beeld te krijgen.

Vijftien tot twintig jaar jaar geleden al was het een ware 'crime' om het veld van genomineerden bijeen te krijgen; er was altijd wel wat en sommigen zeiden het niet hardop, maar hadden gewoon geen zin om nar het gala te komen.

PSV in clubkostuum

Ooit werd het door Guus Hiddink geleide PSV genomineerd en naar de RAI gehaald. Terwijl iedereen in gala-tenue was, kwamen de PSV-ers er gekleed in clubkostuum en vormden ze vanaf het binnenkomen een privé-eilandje, terwijl Hiddink (hij vertelde het mij die avond) tegen hen allen gezegd had dat het goed voor die profvoetballers was zich tussen al die andere topsporters te mengen en misschien wel even met ze te praten…Hiddink had een leuke avond, maar zijn spelers?

Neen, voetbal en dit sportgala is nooit een goed huwelijk geweest. In 2002 won Feijenoord de Uefa Cup (of heette dat ding toen Europa Cup II?) en ging de prijs van de sportploeg van het jaar naar de dames turnploeg die geen titel behaald hadden, maar wel opzienbarend goed gepresteerd had. En die kleine grietjes vertederden…

Vanaf dat moment werd het voetbalgala de uitlaatklep voor die sport, maar dit jaar waren er twee coaches en het zalig verklaarde Ajax toch weer op de genomineerde lijsten gekomen van het NOC*NSF-Gala.

Afzeggers en dwarsliggers

Niet doen…het werkt gewoon niet; het grootste deel van diegenen die stemmen vinden voetballers luie, verwende en rijke jongetjes en grote, internationale vedetten uit de voetbalsport hebben geen idee met wie ze daar in die feestende boel samen zijn. Ja, de hockey- en volleybalmeiden kregen altijd wel veel bekijks van de voetballers, maar van enige toenadering was geen sprake: er stond een hoge morele muur tussen beide groepen, maar je zag de voetballers weleens denken: wie zijn die lekkere meiden eigenlijk?

Dat soort gedoe dus. Altijd weer, ieder jaar wat anders, maar het kwam bijna altijd op hetzelfde neer. Het werd nooit een compleet plaatje, wat de organisatoren ook probeerden.

Er werd altijd gemopperd, maar het probleem bleef, er werd altijd naar (soms ludieke) oplossingen gezocht, maar niets hielp. De afzeggers en dwarsliggers wonnen, en dit jaar wel heel erg duidelijk. Iemand in Amsterdam riep hardop: "Waarom komt Ajax hier niet, ze wonen hier nota bene tegenover?" en er werden grappen gemaakt over Telstar, waar de Amsterdamse ploeg die avond rond kwart over acht hun bekerwedstrijd met een nipte zege afsloot.

Me dunkt: nog tijd om, weliswaar verlaat, maar toch nog op te komen dagen.

De ho-houding

Nu zat Edwin van der Sar stuurs Ajax te wezen: zoals zo vaak, een zeer ongemakkelijk gezicht. Had de organisatie de verkiezing van de ploeg van het jaar deze avond niet als laatste gepland? Voor een knaller? Maar Ajax was al van zijn sokkel gevallen in de week voor het Gala en dat was nog voordat de handballende meiden als een bonus-ploeg aan de kandidaten waren toegevoegd en alle andere ploegen op zeker wisten dat dus die ploegprijs meteen vergeven was.

Wat doe je dan? Roeiers en wielrenners gaan er keurig heen, de voetbalwereld schiet dan in de ho-houding.

En dan kom je ook niet (tenminste, ik zag ze niet in beeld) en ik hoorde uit Amsterdam dat ze sowieso niet zouden komen. Voetbal en het NOC*NSF Gala is en blijft een zeer ongemakkelijk huwelijk.

Humor en sportgala

Waren er hoogtepunten? Ja wel zeker. Prachtig gemonteerde filmpjes en portretten van de NOS-crew. In de hele Nederlandse televisiewereld steken deze mensen ver boven andere organisaties uit. Ieder jaar weer leveren ze hoge kwaliteit af op het Gala, maar altijd wordt er meer gemopperd op andere onderdelen dan op hun vakwerk.

Ook de werkelijk prachtige en eigenlijk indrukwekkende rij van negentien vroegere sportvrouwen van het jaar met hun vaak aandoenlijk, kleine maar heel fraaie verhaaltjes mocht er wezen. Dat had qua uitvoering langer en completer mogen zijn, maar het basisidee was heel goed en de uitvoering net te beperkt.

En ja, er was ook nog een humorist. Viggo Waas.

Tsja.

Ook het samengaan van echte humor…om te lachen dus en het sportgala is nooit prettig verlopen, wie er ook uitgenodigd werd leuk te zijn. Of te doen…

De volgende

Er zal een stevige januari-vergadering aan te pas moeten komen om uit deze behoorlijke grote impasse te komen. Hoe gaat het Gala van 2020 eruit zien? Wie zijn er dan weer niet? Hoe wordt die avond ingevuld? Wie schudt de boel op? Wie durft er echt te gaan veranderen? Of trekt iemand ineens de stekker eruit?

Ligt het aan de organisatoren? Aan de 'good old NOS'? Aan de sporters?

Aan de mentaliteit van die laatste groep wellicht…mensen dus die we graag in het lang of in stemmig zwart naar voren willen zien komen. Die we vaak vergeven niet helemaal goed uit hun dankwoorden te komen, die mensen die we in de rest van het jaar hard zien lopen en schaatsen, die fietsen en autorijden als de besten en die op vele vlakken het beste zijn dat het Koninkrijk der Nederlanden op sportgebied te bieden heeft. Die mensen dus. Die het soms niet de moeite vinden een oplossing voor het niet beschikbaar te vinden…ach, het is maar een Gala nietwaar?

En ook nog deze vraag: Inclusief of exclusief de voetbalwereld?

Uhhh, wie ontwart die knoop?

Maar hoe eren we diegenen die we als sportvrouw en sportman van het jaar hebben geduid? En vooral: hoe laten zij zich eren? Of sturen ze simpel een ansichtkaart uit Mexico, Melbourne of Dubai en laten ze het er verder bij?

Misschien wel een mooie huiskamervraag. In de geschiedenis van het Gala werd 69 maal een sportman van het jaar gekozen. Hoeveel kwamen er uit de voetbalwereld en welke vier (deze hulp krijgt u gratis) spelers betreft het? En de vraag van het vrouwenfront: welke twee vrouwen wonnen de titel zesmaal?

En weet u ook nog welke amateurvoetbalploeg ooit 'ploeg van het jaar' werd? Ik geef toe…dan moet je wel heel erg 'sportminnend' zijn als je dat nog weet.

Prettige opzoekzaterdag.