O, o, Den Haag...

Jarenlang zijn de beginselen van de rechtsstaat geschonden. De overheid bleek niet in staat zijn eigen burgers te beschermen. Duizenden goedwillende mensen zijn in diepe financiële en persoonlijke ellende gestort. De regering informeerde de Kamer verkeerd en onvolledig. Zelfs de bestuursrechtspraak werkte mee aan het criminaliseren van onschuldigen. Ongekend onrecht.

De premier onder wiens verantwoordelijkheid dit drama zich voltrok kan maar één ding doen om zijn geloofwaardigheid nog een klein beetje te redden, en dat is zijn biezen pakken. Er zijn kabinetten om minder zwaarwegende redenen gevallen (dat geldt denk ik voor bijna alle eerdere gevallen kabinetten in de Nederlandse parlementaire geschiedenis).

Compensatie

Maar premier Rutte wil nog geen conclusies trekken. Dat komt later, zegt hij. Voor je het weet roept er iemand de mantra “niet aftreden, maar optreden”, en blijft iedereen zitten waar ie zit onder het mom dat het belangrijker is compensatie te regelen voor de slachtoffers van de Haagse jacht op fraudeurs dan “symboolpolitiek” te bedrijven door demissionair te worden.

Dat die compensatie of terugbetaling niet al lang geregeld is, is trouwens een extra schandvlek op de klodder die al aan Rutte c.s. kleeft. Ruimhartig en snel uitkeren zou ten koste gaan van de zorgvuldigheid, zo heet het. Toen er slagvaardig geld vrijgemaakt werd voor ondernemers die lijden onder de coronamaatregelen, deed minister Koolmees een moreel beroep op die ondernemers om niet te frauderen. Toen werd een zekere mate van onzorgvuldigheid voor lief genomen. Dat was begrijpelijk, in een noodsituatie. Maar waarom die coulance wel geldt voor bedrijven en niet voor individuele burgers -die nota bene door overheidsoptreden in de problemen zijn geraakt- blijft een raadsel.

Marktwerking

Er zal nog veel gezegd en geschreven worden over de redenen waarom de toeslagenregeling zo uit de rails kon lopen. Dan zal het gaan over doorgeschoten fraudebeleid en etnisch profileren, over scoringsdriftige Kamerleden en wegkijkende bewindspersonen, over falende ICT en arrogante belastingambtenaren. Misschien ook wel over het te gretig toegeven aan populistische sentimenten onder drie achtereenvolgende kabinetten-Rutte. En wellicht moet je wel veel verder terugkijken en liggen de wortels van het probleem bij de paarse kabinetten, die ‘marktwerking’ beschouwden als vaccin tegen alles wat er misging in de bureaucratie van de vorige eeuw.

Ongekend onrecht, zo heet het rapport van de commissie-Van Dam. De o's vliegen je om de oren. Wie herinnert zich nog het Postbus 51-spotje waarin een primitief getekende brandweerman goochelde met "de drie o's"? De boodschap: vaak ontstaat brand door onwetendheid, onachtzaamheid en onvoorzichtigheid. Bij de toeslagenaffaire denk ik eerder aan onkunde, onwil en onverschilligheid. De brand is er niet minder om.

Corona

Een pyromaan laat je niet blussen. Dit kabinet moet aftreden. Een verkiezingsdatum hebben we toch al, en de Tweede Kamer kan een demissionair kabinet makkelijk de bevoegdheid geven om tot die tijd alles te doen wat nodig is voor de bestrijding van de coronapandemie. Dat gaat trouwens ook al niet van een leien dakje. Voorzitter Ernst Kuipers van het Landelijk Netwerk Acute Zorg zei vrijdag nog in Op1 dat de problemen met het vaccineren in zijn ogen te maken hebben met de marktwerking in de zorg. Die maakt het de overheid ook hier moeilijk om zijn eigen burgers te beschermen.

Maar dat is stof voor een volgend parlementair onderzoek. Onder een nieuw kabinet.

Wim van Klaveren werkt onder andere voor De Nieuws BV

Meer van De Nieuws BV?

Volg ons op Instagram, Facebook en Twitter.