Vragen bij voltooid leven

En die heb ik dan ook niet. Wel een hoop gedachten en vragen. Als land heffen we accijnzen op producten die het sterven wat dichterbij brengen, maar het faciliteren van het sterven zelf voelt toch anders. Het is natuurlijk wel het summum van liberalisme en het anti-paternalistische sentiment in ons land. Wil je dood? Als jij dat echt wil, als dat de wens is van jou als individu, dan maken we dat mogelijk. We gaan natuurlijk niet als regering zeggen: Nee nee, dat moet je niet willen!

Barmhartigheid wordt zelfs als argument gebruikt voor deze dood door een drankje of een injectie. Dat mooie oude woord barmhartigheid betekent dat je je ontfermt over iemand. Dat klinkt een beetje raar in dit geval, want je helpt iemand de dood in. Maar ja, als iemand dat echt wil en anders enorm ongelukkig is, en de enige andere opties om te sterven bestaan uit voor de trein springen, jezelf ophangen en dat soort werk, dan klinkt barmhartigheid alweer wat logischer.

Onoverbrugbaar verschil

Een veel gehoord tegenargument is dat het een mogelijk maken van dit soort levensbeëindiging ervoor zorgt dat mensen in de laatste fase van hun leven - waar je nu eenmaal vaak wat meer zorg nodig hebt van familie en vrienden - zich sneller teveel voelen voor hun omgeving en daarom liever het leven laten. Want mensen zullen dat misschien wel van je gaan verwachten. Iedereen een zorg minder en het beste van het leven was er toch al wel vanaf.

Probeer het toekomstscenario wat hierbij hoort eens voor je te zien: je ouders zijn bejaard, en jij hebt met je drukke leven eigenlijk geen tijd hebt om ze meerdere keren per week de zorg te geven die ze nodig hebben. Tegenwoordig kun je heel makkelijk euthanasie aanvragen, als je maar wilsbekwaam bent en je leven echt voltooid vindt. Dus jij denkt op gegeven moment: nou mam, het gaat niet zo lekker de laatste tijd, je ziet er ook niet vrolijk meer uit, wordt het niet eens tijd om…

Ik kan het me nog niet voorstellen, maar ja, je weet het niet, de toekomst voorspellen kan niemand.

Wat de discussie ook lastiger maakt, is dat in ieder geval politiek gezien het 'tegen-kamp' bestaat uit christelijke partijen. Zelf denk ik dat er een onoverbrugbaar verschil is tussen christen en niet-christenen als het gaat om de visie op het leven. Als je gelooft dat er een God is en dat Hij gaat over leven en dood, dan is euthanasie al snel het recht in eigen handen nemen in plaats van vertrouwen op je geloof dat God je leven beëindigt als Hij het daar tijd voor vindt. Maar voor een niet-christen bestaat dat probleem niet. Als je niet in een God gelooft, waarom zou iemand jou dan beperken in het maken van je eigen keuze, ook als dat gaat over het beëindigen van je leven?

Ongelukkig door streven naar geluk

Je zou ook kunnen zeggen dat euthanasie bij een voltooid leven past in de trend dat alles maar mooi en goed moet zijn. Een Facebook- of Instagram-leven voor iedereen. Hoogtepunt na hoogtepunt, en zodra het niet meer gaat dan kun je er maar beter uitstappen. In Dit is de Dag had ik eens de Vlaamse psychiater Dirk de Wachter te gast, die pleitte voor wat meer somberheid en eenzaamheid, of tenminste het accepteren daarvan. We zijn allemaal ongelukkig omdat we per se gelukkig willen zijn.

Een beetje extreem, maar wel een interessante gedachte. Proberen we niet - ook met euthanasie bij een voltooid leven - al het treurige uit het leven te elimineren? En is het niet beter als we gewoon accepteren dat bijna iedereen waarschijnlijk slechte jaren zal meemaken, want dat hoort nu eenmaal bij het leven? Maar ja, als ik zelf 80 ben en ik belast m’n kinderen, ben m’n vrienden verloren en denk wat doe ik hier eigenlijk nog... dan vind ik zo’n drankje misschien wel heel aantrekkelijk.

Renze Klamer is presentator bij Langs de Lijn En Omstreken