Zwijgen, een top drie

De komende weken zal iedereen die bij de formatie betrokken is proberen de media mis te lopen. Daarvoor zijn er slimmigheden en sluwe acties genoeg. Het is best makkelijk te zwijgen, leer ik van een spindoctor. De kunst is vooral niets te zeggen. Je gesprekspartners moeten het idee hebben dat je ze wel iets vertelt, terwijl je iedereen dezelfde lege quotes verkoopt.

Van die kunstvorm mag ik de komende weken uitgebreid genieten, krijg ik te horen. De mediastrategen van VVD, CDA en D66 waren er deze dinsdag namelijk al zeker van; de ChristenUnie schuift aan bij de formatie-onderhandelingen. Dat is mooi voor de coalitievorming en slecht nieuws voor de pers. Want als er onderhandeld wordt, zwijgt het Binnenhof. Een week of acht wordt het stil, voorspellen ze.

Audiëntie

Dinsdagmiddag is daar nog niets van te merken. Op een zonovergoten Plein houden journalisten audiëntie op fijne terrassen. Spindoctors lopen de tafeltjes af. Met een frisje of een pilsje in de hand doen de woordvoerders hun zegje bij de verslaggevers. Allemaal vertellen ze hun versie van de werkelijkheid en geven kijkjes achter de schermen. Zo hopen ze dat hun analyses de komende tijd het beeld vormen van de formatie. Het is de storm voor de stilte.

Zodra Tjeenk Willink VVD-CDA-D66 en de ChristenUnie in de Stadhouderskamer aan tafel heeft wordt alles anders. De deuren gaan dan op slot en de kaken stijf op elkaar. Achter de schermen zullen de spindoctors samen bespreken welke brokjes nieuws ze de journalisten voeren. In WhatsApp-groepjes bereiden ze de teksten van hun partijbazen voor. Zo heeft iedereen hetzelfde nietszeggende verhaal.

Omerta

Afwijken van de officiële lijn is uit den boze en lekken een doodzonde. Onenigheid naar de buitenwereld, zorgt namelijk voor wrevel aan tafel. Funest voor de onderhandelingen. Dus geldt een omerta en die wordt zeer serieus genomen. Een overtreder kan tirades en in een ergste geval fysieke bedreigingen van zijn collega’s verwachten.

De afgesproken oneliners uitspugen en wegbenen is daarom de meest effectieve en veelgebruikte truc. Toch beschikt een goed politicus over een heel arsenaal aan sluwigheden om journalisten af te schudden. Sommigen zijn er zo goed in geworden dat ze er een prijs voor verdienen.

Top 3

Neem bijvoorbeeld voormalig Europarlement-voorzitter Schultz. Ik probeerde hem ooit kort spreken over het Oekraïne-referendum. Lastig onderwerp, Schultz had geen zin. Joviaal sloeg hij een arm om mijn schouder en liep een stukje mee op. Een fractie van een seconde later stond ik alleen op een lege gang. Verbijsterd. Hij had me een deur door geduwd, die dicht getrokken en direct rechtsomkeert gemaakt. Alles op de meest amicale wijze die je je kunt voorstellen.

De ongekroonde koningin van het nietszeggen is Trump-woordvoerder Kellyanne Conway. Als geen ander weet ze interviews te ontregelen en antwoorden te geven op vragen die niet gesteld zijn. Als performer in de post-moderne kunstvorm van het fake news weet ze ieder interview naar haar hand te zetten. En hoewel ze geen enkel antwoord geeft, lijkt ze wel een serieus gesprek te voeren.

Maar Mark Rutte komt na deze week met stip op nummer 1 voor mij. Een verslaggever loopt dinsdag een stuk met hem mee, hoort hem uit over de formatie. Ongemakkelijk, denkt Rutte. In zijn ooghoek ziet hij een uitweg: een groep bezoekers uit Eindhoven. Rutte duikt er tussen en roept vrolijk: Zo! Een Selfie! Hij grist een telefoon uit handen van een niets vermoedende vrouw en begint foto’s te maken. Journalist kansloos, mensen blij en Rutte tevreden. Als zwijgen echt kunst is, dan mag je Rutte een artiest noemen.

David van der Wilde is politiek redacteur voor De Nieuws BV.