Bankoverval in Nederland uitgestorven fenomeen: ‘Criminelen hebben hun weg gevonden naar het buitenland’

Jos van der Stap, landelijk overvalcoördinator van het politieteam Taskforce High Impact Crime en Yvonne Willemsen, hoofd veiligheidszaken bij de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB), stellen dat een bankoverval zinloos is omdat er in bankgebouwen simpelweg geen geld meer aanwezig is voor criminelen. Jos van der Stap: "We zien een verplaatsing naar plofkraken in het buitenland, waar nog wel veel contant geld is en veel betaalautomaten staan."

De Taskforce High Impact Crime houdt zich bezig met misdrijven die een grote impact op slachtoffers hebben, zoals overvallen, straatroven, woninginbraken en geweldsmisdrijven. In 2009 waren er in totaal bijna 3000 overvallen. Naar aanleiding daarvan werd de Taskforce High Impact Crime opgericht. De Taskforce werkt samen met het bedrijfsleven om het criminelen moeilijker te maken misdrijven te plegen. Het team doet zelf niet aan opsporing, maar volgt de criminele trends en probeert hier door publieke- en private samenwerking snel op in te spelen.

Plofkraken

Door het inperken van de openingstijden van betaalautomaten en door inspanningen van de Taskforce en de NVB is ook het aantal plofkraken in Nederland aanzienlijk afgenomen. In 2013 waren er nog 129 plofkraken, vorig jaar nog maar 3. Nu contant geld in Nederland steeds minder beschikbaar is wijken criminelen uit naar het buitenland, waar nog tienduizenden geldautomaten te vinden zijn, ziet Jos van de Stap. "Ze gaan naar Duitsland of Zwitserland om plofkraken te plegen. Die weg hebben ze helemaal gevonden."

Het bestrijden van Nederlandse plofkrakers die opereren in het buitenland is dan ook één van de nieuwe uitdagingen voor de Taskforce High Impact Crime. Niet alleen omdat zij de collega’s in het buitenland willen helpen, maar ook omdat plofkraken in het buitenland invloed kunnen hebben op criminaliteit in Nederland. "Wij vinden het zorgelijk dat Nederlandse criminelen dat geld mee terugnemen naar Nederland. Dat geld wordt hier weer besteed, al dan niet in het criminele circuit."

Piekjaar 1992

In de jaren '80 en '90 vonden bankovervallen veelvuldig plaats in Nederland, met als piekjaar 1992 toen ruim 550 banken werden overvallen. Sinds 1997 neemt het aantal bankovervallen jaarlijks af. Tot in 2015 de laatste bank - onsuccesvol - werd overvallen, sindsdien is het fenomeen bankovervallen uitgestorven. Yvonne Willemsen verwacht ook niet dat dit verschijnsel nog terugkeert: "Er is geen geld meer in een bankkantoor. Er staan machines."

In de nieuwe aflevering van Het Onderzoeksbureau komt Tini Worp aan het woord. Tini was in 1991 bankmedewerker van een filiaal van de Rabobank in Avenhorn. Zij vertelt welke impact deze gebeurtenis op haar had en hoe de bankovervallers in 1991 te werk gingen. "Er ging een soort filmpje door mijn hoofd ‘nu zou het gebeurd kunnen zijn’. Ondertussen waren ze ontzettend aan het schreeuwen 'dit is een overval, geef geld, geef geld'. Ik bevroor. Ik lag helemaal vastgevroren aan de grond, ik kon me eigenlijk niet bewegen."