Nu al twijfel aan vergoedingsregeling mijnschade Limburg

Leurs woont boven op een voormalige steenkolenmijn in Oirsbeek. En hoewel de mijnen al vijftig jaar geleden gesloten zijn, zijn er nog altijd na-ijleffecten. Zo lopen de laatste jaren de mijnen vol met water. Vroeger werd dat weggepompt, maar sinds 1994 niet meer. Door het terugkerende mijnwater ontstaat her en der een opwaartse druk, die niet overal gelijk is. Resultaat: barsten en scheve huizen.

Dit doet zich overal in de voormalige Mijnstreek voor. Pointer kreeg de afgelopen jaren tientallen tips binnen, van Geleen tot Landgraaf.

Wachten op schadevergoeding

Tot nu toe zijn alleen de meest urgente situaties aangepakt, door het Calamiteitenfonds Mijn(water)schade. Zoals bij Mary Stevens in Amstenrade, die in 2021 te horen kreeg dat haar huis "binnen tien jaar onbewoonbaar zou worden" als er niet werd ingegrepen. De fundering van het hele huizenblok waar haar woning onderdeel van is, moest worden verstevigd. Het fonds betaalde de ingreep.

Maar voor anderen is niets geregeld, zoals voor Hein Leurs. Hij meldde zijn schade jaren terug bij de gemeente Beekdaelen. Die plaatste een soort spijkers in de muur, waarmee ze de veranderingen kon meten. Na een aantal bezoeken hoorde Leurs niks meer. Ook bij een tweetal andere woningen ging de gemeente monitoren. Op het verzoek van Pointer om de meetgegevens te verstrekken, reageerde de gemeente niet.

Leurs zit te wachten op een algemene schaderegeling. "Dan hoop ik dat ze de gevel omhoog tillen en stabiliseren, want dat is het voornaamste."

Hoewel toenmalig minister Eric Wiebes (VVD) al in 2018 zei aan zo’n schaderegeling te gaan werken, is die er nog altijd niet. Begin dit jaar kondigde minister Sophie Hermans (Klimaat en Groene Groei, VVD) aan dat er eind 2025 een loket open zou gaan waar mensen met schade zich kunnen melden. Maar eerst wilde ze proefdraaien met een pilot.

‘Pilot volstrekt onnodig'

Twee deelnemers aan de pilot deelden hun ervaringen met Pointer. "Ik verwachtte dat ik inspraak had," zegt deelnemer Jo Sonnemanns uit Landgraaf, "maar het bleek allemaal al gesneden koek te zijn."

"De pilot," zegt Noëlle Alberts uit Voerendaal, "was alleen schade-opname. En daarna hoorden we niets meer. Dat was blijkbaar ook de bedoeling."

Dat benadrukt het verantwoordelijke ministerie voor Klimaat en Groene Groei ook: “Steeds is duidelijk gemaakt dat deelname nog niet zou leiden tot een oordeel over een mogelijk verband tussen de schade en de na-ijlende effecten van de steenkoolwinning.” Wel worden de aanvragen van de deelnemers als eerste behandeld als het loket eenmaal open is, aldus een woordvoerder.

Verband met mijnbouw moet ‘voldoende aannemelijk’ zijn

In de beoogde regeling hoeft de gedupeerde bewoner in principe niet met keíharde bewijzen te komen. Wel moet ‘voldoende aannemelijk’ zijn dat de schade aan het huis door voormalige mijnbouw komt. Om dat vast te stellen, is een uitgebreide beoordelingsmethodiek opgesteld, zo blijkt uit voorlopige stukken die Pointer heeft ingezien. Daarin staan een hoop voorwaarden en uitzonderingen. Beschadigde huizen die niet in het afgebakende gebied staan waar de mijnen waren – het 'concessiegebied' - zijn twijfelgevallen. Daar zoeken inspecteurs ook naar bewijs dat de schade níet door de mijnen komt.

"De regeling kent valkuilen", oordeelt pilot-deelnemer Sonnemanns. "Daar kan een rechtszaak uit voortvloeien, of een geschil. Onvrede."

"De regelingen zoals ze er nu liggen zijn tamelijk ingewikkeld en soms ook niet duidelijk", zegt voorzitter Jan de Wit van het Calamiteitenfonds, die tot zijn ergernis niet betrokken is bij het inrichten van het nieuwe schadeloket. "En ten tweede zitten er in de regeling enorm veel termijnen. Ik heb het onder elkaar gezet: als je een aanvraag doet, loop je de kans dat het een jaar duurt voordat je een advies hebt. Dat is niet uit te leggen."

"En die pilot is ook volstrekt onnodig. We hebben als Calamiteitenfonds al tien jaar ervaring met het begrip 'voldoende aannemelijk' en het heeft in al die tijd nooit enig probleem opgeleverd."

Miljoenen extra beschikbaar, nog geen schade uitgekeerd

Het bedrag dat is uitgetrokken voor schadevergoedingen is in de begroting voor 2026 verhoogd van €19,5 miljoen naar €26,6 miljoen. Dit lopende jaar, 2025, werd ruim €4,2 miljoen begroot. Dat geld is gebruikt voor overhead: het optuigen van de organisatie en de pilot, zegt een woordvoerder van minister Hermans. "Buitengewoon triest dat er nog geen cent naar schadeherstel is gegaan", oordeelt De Wit.

Het ministerie verwacht evengoed dat de regeling tot tevredenheid zal leiden. "Er is goed geluisterd naar de regio. Er komt een door de regio gedragen schadeafhandeling met een loket in Heerlen en lokale zaakbegeleiders. Ook helpt een Limburgs communicatiebureau bij het bereiken van mensen. Indien nodig wordt de aanpak aangepast. Er zullen echter ook huizen zijn die schade hebben door een andere oorzaak. Deze schaderegeling gaat voor die gevallen geen oplossing bieden."