In deze opera hoor je de kracht van de natuur: 'De mens is een klein nietig wezentje'
- Nieuws
- In deze opera hoor je de kracht van de natuur: 'De mens is een klein nietig wezentje'
We lijken de afgelopen jaren steeds meer te ontdekken hoe kwetsbaar we zijn tegenover de natuur. Maar dat besef is niet nieuw. Al in de Romantiek begrepen kunstenaars hoe overweldigend en ongrijpbaar de natuur is. Historicus Beatrice de Graaf vertelt erover in de podcast De Ongelooflijke Geschiedenis (EO), en laat zien wat we van romantici kunnen leren. "Ze bezingen allemaal de duistere krachten, de mystiek, het beangstigende en het schone van de natuur."
#4 - Natuur - hoe ons wereldbeeld de aarde (en het klimaat) ingrijpend veranderde - De Ongelooflijke Geschiedenis
Overweldigende natuur
Verlichte denkers plaatsten de mens in het middelpunt en vonden dat die het recht had om de natuur uit te buiten, terwijl voor romantici mens en natuur op gelijke hoogte stonden. Zij zeiden: 'Alles is één. Mineralen, planten, dieren en mensen, het is één geheel.'" De natuur moest je niet onderwerpen, maar je moest je juist laten overweldigen door de natuur. Een romantische schilder die dit volgens de Graaf heel mooi in beeld bracht , is Caspar David Friedrich: "Hij schilderde donkere bossen. En ook de zee, met daarnaast zo’n klein menselijk figuurtje."
foto: Google Art Project
Der Mönch am Meer, van Caspar David Friedrich
Niet alleen schilders, ook schrijvers, dichters en componisten lieten zich inspireren door de natuur. "Goethe, Victor Hugo, Beethoven en later Wagner, bezingen allemaal de duistere krachten, de mystiek, het beangstigende en het schone van de natuur. In dat licht was de mens een heel klein nietig wezentje." Dat hoor je volgens De Graaf ook in Wagners opera Der fliegende Holländer die het verhaal vertelt van het spookschip de Vliegende Hollander dat volgens de sage voor eeuwig in de omgeving van Kaap de Goede Hoop rondvaart. In de opera vertolkt een groot orkest met veel blazers de kracht van de zee en de golven. "Je hoort hoe het spookschip over die ontembare oceanen dendert. Het is totaal iets anders dan Mozart."
Frankenstein
In Engeland schreef Mary Shelley onder invloed van de romantiek Frankenstein, vertelt De Graaf. “Het is een macaber verhaal waarin ze beschrijft hoe een wetenschapper een monster schept. Het was een metafoor voor het gevaar van de wetenschappelijke vooruitgang en hoe de natuur platgewalst werd.” Het monster keert zich uiteindelijk tegen zijn maker. Een prachtig beeld, volgens De Graaf: "Het laat zien dat wat wij met onze eigen handen maken ons over kan nemen. Denk aan de angst voor kunstmatige intelligentie, dat is ook een soort Frankensteinmonster."
Wie zijn wij, en waar komen we vandaan? In De Ongelooflijke Geschiedenis (EO) ontrafelen historicus Beatrice de Graaf en theoloog Stefan Paas samen met journalist David Boogerd hoe tweeduizend jaar christendom onze wereld heeft gevormd – en waarom dat nog altijd telt. De Ongelooflijke Geschiedenis (EO) is een zevendelige, adembenemende tocht door ons verleden. Het is een spin-off van De Ongelooflijke Podcast (EO). Luister via NPO Luister en alle podcastapps
