Vandaag 30 jaar geleden: de vrijlating van Nelson Mandela

{podcast audio="124565" caption="Conny Braam over de vrijlating van Mandela" }

In het diepste geheim ondersteunde Braam, in 1971 mede-oprichter van de Anti-Apartheidsbeweging Nederland, vanuit Amsterdam de beweging van Mandela met Operatie Vula.

Ze vermomde leden van het Afrikaans Nationaal Congres, het ANC, om ze Zuid-Afrika binnen te kunnen smokkelen. Ook zette ze een communicatiesysteem op waarmee niemand minder dan Mandela zelf, stiekem vanuit zijn cel contact kon krijgen met de buitenwereld.

Maar voor de buitenwereld bleef Mandela tot zijn vrijlating onzichtbaar: "Dat was natuurlijk het bizarre van dat hele apartheidssysteem. Mensen waar ze vijanden in zagen, die werden onzichtbaar gemaakt. Ze mochten niet gehoord worden, en hun beeltenis mocht niet verspreid worden."

"Zijn vrijlating was nog niet eens zolang nadat een jongen was opgepakt omdat hij een koffiekop had met een afbeelding van Mandela erop."

Ongelofelijk moment

Het moment van de vrijlating zelf was voor Braam bijna onwerkelijk: "Het duurt even voordat het inzinkt. Ik was toen al meer dan 20 jaar betrokken bij de strijd tegen apartheid. Dus het was gewoon een groot, ongelofelijk moment. Omdat dit een heel nieuwe fase ging inluiden in de strijd tegen apartheid – het icoon zou worden vrijgelaten."

En dan: de ontlading. "Met m’n mond wagenwijd open, ik begon te huilen. We keken met heel veel mensen die betrokken waren bij de strijd tegen apartheid. Burgemeester Ed van Thijn zat naast me."

"Het golfde echt, die enorme emotie. We hadden ook heel lang moeten wachten voor hij de gevangenis uitkwam. Live op CNN, de eerste keer dat ik live CNN zag. Het was niet alleen dat onze strijd dit had opgeleverd, maar dat het zo’n prachtig mens opleverde."