Redden van banken zorgt voor nieuwe discussie: 'De belastingbetaler draait hier weer voor op'

Door ingrijpen van de Amerikaanse overheid konden klanten van de Silicon Valley Bank opgelucht ademhalen. De bank ging failliet, maar president Biden garandeerde dat het geld veilig is. Het is voor rekeninghouders een opluchting, maar de angst bestaat of er een nieuwe bankencrisis dreigt.

"Dat er nu weer iets is misgegaan bij deze en andere banken drukt onze neus op de feiten dat een bank overeind blijft vanwege overheidsgaranties", zegt Arnoud Boot, hoogleraar ondernemingsfinanciering en financiële markten aan de Universiteit van Amsterdam.

SP-Kamerlid Mahir Alkaya vraagt zich af of we ons ook in Nederland zorgen moeten maken en heeft Kamervragen ingediend. "Het lijkt erop dat het een vrij specifieke situatie is, maar ik wil het wel zeker weten natuurlijk", zegt hij. "Ik wil van de toezichthouder en de minister van Financiën weten of soortgelijke situaties zich ook in ons land kunnen voordoen."

Keerzijde

Banken kunnen niet bestaan zonder steun van de overheid, zegt Boot. "Zo zit het financiële systeem in elkaar", legt hij uit. "Het feit dat centrale banken, ook overheid, onvoorwaardelijk steun geven aan banken, dat geeft het vertrouwen in het bancaire systeem."

Toch is er een keerzijde, ziet Boot. "In Europa hebben we die banken eigenlijk dicht gereguleerd. Als het gedrag van de financiële sector alleen afhankelijk zou zijn van een toezichthouder die alles tijdig ziet, dan houden we onszelf voor de gek."

Belastingbetaler

Het is de vraag wie het ingrijpen van de overheid uiteindelijk betaalt. “Aan het einde van de dag is dat altijd de belastingbetaler", zegt Boot. "De overheid heeft de bank overgenomen en als dit rustig kan worden opgelost, dan kost het niet heel veel. Dus in het geval van de Amerikaanse bank hoeft de belastingbetaler niet direct bij te springen. Maar het is nu wel weer bevestigd dat de belastingbetaler het financieel systeem overeind houdt."

"Het is een uiterst pervers stelsel", meent Alkaya. "Je zou het stelsel zo moeten inrichten dat een bank zou kunnen omvallen als die er een potje van maakt, zonder dat het effect heeft op de rest van het stelsel."

Geen keuze

Het SP-Kamerlid ziet meer heil in een publieke bank. "Dat kun je nu niet halsoverkop gaan inrichten, die stelselwijzigingen moet je doen op het moment dat het goed gaat. Dus ik kan me wel voorstellen dat ze op dit moment in Amerika hebben gedacht van: we hebben dit moment even geen keuze, dit moet nu eventjes."

En dat geeft meteen de zwakte van het huidige systeem aan, denkt Boot. "Als er op dit moment in het huidige systeem iets gebeurt, dan ben je gedwongen meteen te acteren, omdat iedereen anders als een soort gek dezelfde kant op rent en het hele systeem onderuit trekt", legt de hoogleraar uit. "Je zult echt naar een heel ander type bank moeten."