Waarom de schuld van duizenden mensen is kwijtgescholden: 'Heeft geen zin om te blijven innen'

Wat kunnen mensen nog wel betalen en wat niet? Dat is de vraag die schuldhulpverleners van branchevereniging NVVK voortaan als uitgangspunt nemen om mensen met een laag inkomen uit de schulden helpen.

"Als iemand met een hulpvraag bij ons komt, kijken we hoeveel geld er per maand over is om de schulden af te lossen”, legt voorzitter Renate Richters de nieuwe methode uit. “We zien dat een groeiende groep Nederlanders simpelweg te weinig geld heeft om rond te komen. Zij leven onder het bestaansminimum."

Eerder werd er een standaard bedrag gereserveerd om de schulden af te lossen. "Maar daarmee wordt het probleem alleen maar groter en wordt er niks opgelost", zegt Richters. “Nu kijken we samen met schuldeisers of we de schuld kwijt kunnen schelden en zorgen dat mensen met een schone lei weer verder gaan."

Niet voldoende inkomen

Gaan schuldeisers daar zomaar mee akkoord? Een deel wel: "Wij leggen uit dat mensen echt simpelweg te weinig geld hebben en niet kunnen rondkomen. Het zijn niet alleen maar mensen met een uitkering maar ook steeds meer mensen die werken. Als je ziet dat zij echt helemaal geen geld hebben, snappen schuldeisers ook best wel dat het geen zin heeft om te blijven innen. Want de problemen worden alleen maar groter."

In het geval van deze groep mensen is het inkomen simpelweg niet toereikend, aldus Richters: "Dan krijg je de situatie dat huishoudens met kinderen gewoon geen geld hebben om boodschappen te doen. Wij denken dan: wat lossen we uiteindelijk op? Ook hebben we van de toeslagenaffaire geleerd dat we oog moeten hebben voor de situaties die in huishoudens spelen."

Verantwoordelijkheid nemen

Nadja Jungmann, bijzonder hoogleraar schuldenproblematiek, noemt het 'onwenselijk' om schulden volledig kwijt te schelden. Mensen willen verantwoordelijkheid nemen voor de schulden die ze hebben: "Die kan je niet invullen op het moment dat je niks kan betalen. Dus ik gun het mensen ook dat er ruimte is om verantwoordelijkheid te nemen zodat je ook met een rechte rug die kwijtschelding aanneemt en uit die regeling lopen."

Ook is er het risico dat mensen opnieuw schulden gaan maken: "Er is een groep waarvoor het goed is dat er altijd een bepaalde incassodruk blijft. Zodat niet iemand denkt: ik heb een laag inkomen, ik krijg een volledige kwijtschelding en als ik opnieuw schulden maak kan ik er opnieuw zonder enige inspanning uitlopen. Dat risico zit er in."

Desondanks snapt ze dat de NVVK zich genoodzaakt voelt iets te doen: "De NVVK wordt door het kabinet eigenlijk in een onmogelijke positie gebracht. Het sociaal minimum is niet voldoende toereikend waardoor mensen geen ruimte hebben om af te lossen. Voor heel veel huishoudens geldt dat er gewoon per maand te weinig geld is."

Schulden stijgen exponentieel

Met name grote schuldeisers, zoals zorgverzekeraars, gaan er vaak wel mee akkoord als een schuld wordt kwijtgescholden, ziet gerechtsdeurwaarder Michel van Leeuwen. "Zij accepteren deze situatie. Midden- en kleinbedrijven hebben er wel wat meer moeite mee. Ze zijn afhankelijk van die inkomsten. Daar hebben we altijd heel wat uit te leggen als deze situatie aan de hand is."

Op het moment dat schulden verder groeien wordt het probleem ook steeds groter, zegt Richters. "Er komt boete op boete en die worden ook steeds groter. Schulden stijgen exponentieel. Als we niks doen, wordt het probleem van mensen alleen maar groter en daar krijgen ook de schuldeisers niet meer geld mee terug."