Moet abortus mensenrecht worden? 'Ongeboren vrucht is kind van de rekening'

Maandag debatteerde de Tweede Kamer over het initiatiefwetsvoorstel, geschreven door D66-Kamerlid Wieke Paulusma. "De afgelopen jaren zien we dat er steeds meer vrouwen onnodig sterven omdat ze geen toegang hebben tot goede abortuszorg", zegt ze. "Dat leek lang ver weg, maar we zien het nu ook in Amerika en Europese landen. In landen waar het verboden wordt, zien we dat het aantal onveilige abortussen toeneemt, met alle gevolgen van dien."

Wat haar betreft is dit de manier om ervoor te zorgen dat vrouwen toegang hebben tot goede abortuszorg. Ze wil dat Nederland hierin kartrekker wordt: "Mensenrechten gaan wat mij betreft om het beschermen van het leven en ook het stellen van een norm. We moeten het stevig veroordelen als vrouwen onnodig lijden en sterven door gebrek aan goede abortuszorg beschikbaar is, maar ook daden tonen."

Hoe zit het met de bescherming van ongeboren leven? "Het is altijd een weging hoe je het ongeboren leven waardeert, maar ook hoe je het recht op zelfbeschikking en het recht van leven van vrouwen waardeert. In deze waarderen wij dat recht op zelfbeschikking en het recht op leven van vrouwen zwaarder."

Ander soort zaken

Theo Boer, hoogleraar ethiek van de gezondheidszorg aan de Protestantse Theologische Universiteit in Utrecht en lid van de Gezondheidsraad, is zeer kritisch over het initiatiefwetsvoorstel. "Bij mensenrechten gaat het om zaken als recht op onderwijs en recht op leven. Dit is echt iets anders. Het recht op mogen doden van leven in jouw lichaam vind ik een andere categorie."

Ook D66 doet een beroep op recht op leven. "Daarmee wordt enerzijds bedoeld dat mensen doodgaan door abortusweigering", zegt Boer, “maar tegelijk gaat het over het recht op zelfbeschikking en je leven zelf invulling geven. Hiermee haal je een paard van Troje binnen."

Botsende rechten

Op dit moment staat abortus in het wetboek van strafrecht. Voor vrouwen is het toch mogelijk om toegang te hebben tot abortus als ze voldoet aan een aantal vereisten, legt hij uit: "Het is 'nee, tenzij'. Het voorstel van D66 keert dat om: als het wordt aangenomen, worden alle 99 procent niet-medische abortussen normaal."

Je raakt de nuance kwijt, stelt de ethicus. “In de ethiek is het altijd van belang om met twee worden te spreken. Namelijk 'nee, tenzij' of 'ja, maar'. Dit is zo’n ingewikkeld iets, dat je daar niet het begrip mensenrecht voor moet gebruiken."

Met het D66-voorstel wordt het recht op leven en veilige abortus van de moeder wordt uitgespeeld tegen het recht op leven van de ongeboren vrucht, aldus de ethicus. "Die zou ik niet tegen elkaar willen uitspelen. Met dit voorstel wordt eigenlijk dat probleem ten koste van het kind van de rekening opgelost."

Volgens Paulusma is het niet zo zwart-wit als Boer voorstelt: "Het is zwart-wit dat als we niets doen, het ten koste gaat van het leven van vrouwen. Wat mij betreft gaat abortus alsnog uit het wetboek van strafrecht. Deze nota gaat over wat er in de wereld om ons heen gebeurt. Laten we zorgen dat er toegang is tot goede abortus en tegelijk ook zorgen voor goede preventie, gratis anticonceptie en goede zwangerschapsbegeleiding."